Çocuk, günümüzde “toplumsal özne” olarak kabul edilmekte; dinsel, kültürel, ekonomik referanslarla analiz edilmektedir. Genç bir disiplin olan çocukluk sosyolojisi tekil olarak çocuğu değil, toplumsal özellikleri ışığında bütünleyici bir anlayışla çocukluk dönemini ele almaktadır. Kendine özgü bir metodolojisi olan çocukluk sosyolojisi, çocuğun yaşadığı toplumdaki “sosyal kodlar”ı incelemekte ve çocuğu vazgeçilmez bir “sosyal aktör” olarak kabul etmektedir. Bu araştırmada, Bulgaristan Türkleri çocuk edebiyatı metinlerinin çocukluk sosyolojisi bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bilindiği üzere Bulgaristan, nüfusunun yaklaşık yüzde onunu teşkil eden Türklerin yaşadığı ülkelerden birisidir. Bulgaristan’daki Türk nüfusun kültürel erozyona ve sosyal asimilasyona karşı uzun bir zamandan beri mücadele ettiği bilinmektedir. Yaşanan bütün zorluklara ve insan hakları ihlallerine rağmen Bulgaristan Türkleri; öz kültürünü yaşatıp gelecek nesillere aktarmada aile, din, dil, edebiyat, folklor, mimari vb. kültürel kurumlar ve sivil toplum teşkilatları aracılığıyla ciddi bir çaba göstermektedirler. Bulgaristan’da çocuklara yönelik edebiyat; dergi, gazete, kitap vb. aracılığıyla gelişmektedir. Araştırmada; Atıf Akgün tarafından hazırlanan Bulgaristan Türkleri Çocuk Edebiyatı (Dönemler-Temsilciler-Türler) adlı kitabın “Bulgaristan Türkleri Çocuk Edebiyatından Örnek Metinler” bölümünde yer alan çocuk şiirleri, “dezavantajlı çocuklar”ın eğitimine etki eden dört önemli faktör olan “aile, okul ve öğretmen, sosyal çevre, küreselleşme araçları ve sosyal medya” bakımından ayrıntılı olarak incelenmiştir. Araştırma, betimleyici yöntem ışığında doküman taraması tekniği ile yapılandırılmıştır. Araştırmanın sonunda, oluşturulan kahramanlar/tiplemeler ve edebî metinler aracılığıyla, Bulgaristan Türklerinin çocuğu yalnızca çeşitli sosyal ve çevresel tehditlere karşı korunması gereken pasif birey olarak değil, yaşadığı topluma değer katan, beslendiği kültürün devamlılığını sağlayan aktif birey olarak algıladığı tezine ulaşılmıştır.

Genel sözlükler, kullanıcıların dil öğrenme ihtiyaçları ile ilgili metinlere odaklanmaktadır. Özel alan sözlükleri ise kullanıcıların belirli bir konu alanındaki öğrenme ve bilimsel metin üretme ihtiyaçları ile ilgili metinlere odaklanmaktadır. Özel alan sözlükleri, daha deneyimli sözlük kullanıcıları için bir referans kaynağı olarak kabul edilmektedir. Belirli bir konu alanının öğrenicisi, genel sözlükteki sınırlamalarla yetinmeyip özel alan sözlüğünün sunduğu veriler aracılığıyla ilgili alandaki üst dili daha iyi kavrar. Özel alan sözlüğü hazırlanmasında, "dış metin" ve "sözcük listesi" oluşturulması öncü adımlar olarak değerlendirilebilir. Bu aşamada sözlük hazırlayıcısı, hedef kullanıcının bilgi düzeyi, dil yeterliliği ve ihtiyaçlarına uygun hareket etmek zorundadır. Bergenholtz ve Gouws, özel alan sözlükleri ile ilgili üç kullanıcı tipinden söz eder: i) Uzmanlar, ii) Yarı uzmanlar, iii) Uzman adayları. Kaldı ki bu üç grubun dil yeterlilikleri de farklı düzeylerde olabilir. Sözlük hazırlayıcısı, farklı kullanıcı gruplarına göre sözlüksel metnini tasarlamalıdır. Araştırmada; özel alan sözlüklerinin hazırlanmasındaki aşamalar, izlenmesi gereken yaklaşım ve yöntem, hedef kullanıcı profili vb. kuramsal konular ele alınmış ve seçilen terimler (arı, doğru ve ek) farklı özel alan sözlüklerindeki tanımlarıyla karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İnceleme, TDK'nin genel ağ sayfasındaki (http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&view=bilimsanat) özel alan sözlüklerinden elde edilen veriler üzerinden yürütülmüştür. Araştırma ile Türkiye'deki özel alan sözlükçülüğüne kuramsal ve uygulamalı açıdan katkı sağlanması amaçlanmıştır. Araştırma; Fuertas-Olivera'nın editörlüğünü yaptığı Specialised dictionaries for learners adlı kitapta yer verilen çerçeveye uygun bir şekilde yapılandırılmıştır. İnceleme, betimsel bir araştırma niteliğindedir.

"Firâkî" mahlasını kullanan Mahtumkulu, Türkmen yazılı edebiyatının kurucusu olarak kabul edilmektedir. Mahtumkulu, Türkmenler için olduğu kadar Türk dünyası için de ortak bir değer ve birleştirici bir unsurdur. Mahtumkulu'nun yaşadığı XVIII. yüzyılda Türkmenler, İran Şahlığı ve Hîve Hanlığı'nın ağır baskılarına maruz kalmıştır. Mahtumkulu, halkının başını dik tutmak ve öz güvenini sağlamak amacıyla Türkmenlerin ruhunu yücelten, millî hislerini canlı tutan etkileyici şiirler yazmıştır. Araştırmada; İran Şahlığı'nın ve Hîve Hanlığı'nın dayattığı egemenliğe dayalı kimlik karşısında, Türkmenlerin XVIII. yüzyılda geliştirmeye ve canlı tutmaya çalıştıkları öz-temsil hakkına dayanan tabii karar verme iradesinin oluşturduğu zıtlık ele alınmıştır. Mahtumkulu'nun şairliğinin ve bilge kişiliğinin bu direnişteki rolü irdelenmiş, şairin söz konusu şiirleri eleştirel söylem çözümlemesinin (critical discourse analysis) temel unsurları olan güç ve ideoloji bağlamında incelenmiştir. Bilindiği gibi, eleştirel söylem çözümlemesi, dil bilimsel analiz ve sosyal teori ile de yakından ilgilidir. Sosyal teoriyi başlangıç noktası olarak almak iddiasında olan eleştirel söylem çözümlemesi, sosyal teorideki güç ve ideoloji arasındaki ilişkileri gösterir. Söylem ve güç ilişkileri arasındaki ilişkilerin analizi için öncelikle söylemin özel formlarına ya da gücün kaynağına müracaat etmemiz gerekir. İkinci olarak da zihnimiz tarafından kontrol edilen davranışları analiz etmemiz gerekir. Araştırmanın sonucunda; Mahtumkulu'nun, yalnızca Türkmen yazılı edebiyatını kuran güçlü bir şair değil, aynı zamanda kitleleri etkileyen söyleme sahip bir ideolog ve aksiyoner olduğu kanaatine varılmıştır.