2 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dil Kurumu
  • Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
  • Erhan Solmaz
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Anahtar Kelimeler

Özbek Çocuk Edebiyatında Şiir

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2021, Sayı 52 · Sayfa: 359-384 · DOI: 10.24155/tdk.2021.188
Çocuk edebiyatı, çocuklara etik ve estetik değerlerin aktarılmasını, çocuğun duygusal zekâsını, hayal gücünü, dil becerisini geliştirmeyi hedefleyen sözlü ve yazılı eserler bütünüdür. Didaktik yönünün lirik tarafından daha ağır bastığı bu edebiyat, çoğunlukla ideal olanı aktardığı için büyüklerin edebiyatından ayrılmaktadır. Türk dili, kültürü ve edebiyatının Türkistan sahasındaki önemli merkezlerinden olan Özbek edebiyatı, zengin bir çocuk edebiyatı külliyatına sahiptir. Özbek çocuk edebiyatı 20. yüzyılın başlarında yazılan Özbekçe ders kitaplarıyla şekillenmeye başlamış, 1930'lu yıllarda bağımsız bir edebiyat olarak ortaya çıkmıştır. Bu edebiyat, kitap, makale, bildiri gibi çeşitli türdeki çalışmalara konu edilse de genellikle ihmal edilmiş olan bir alandır. Bu çalışmanın amacı Özbek çocuk edebiyatının 1930'dan günümüze kadarki gelişimini incelemeyi, yetişkin edebiyatından ayrı bir kol olarak varlığını sürdüren Özbek çocuk edebiyatına farkındalığı artırmayı amaçlar. Dünya çocuk edebiyatlarından Özbekçeye yapılan çeviriler çalışmanın kapsamı dışında tutulmuştur. Çalışma materyali, çocuk edebiyatının yaygın türü olması sebebiyle şiir ile sınırlandırılmıştır. Araştırma, Özbek çocuk edebiyatının hangi siyasi/toplumsal olay ve unsurlar temelinde şekillendiği, hangi dönemlerde ele alınabileceği, hangi şairler tarafından temsil edildiği, şiirlerin hangi temalar çerçevesinde kaleme alındığı sorularına odaklanır. Özbek çocuk edebiyatı bu çalışmada 1930-1960, 1960-1990 ve 1990'dan günümüze olmak üzere üç dönemde ele alınmıştır. Her dönemin siyasi ve toplumsal arka planı ve bunların tema açısından şiirdeki yansımaları incelenmiş, dönem özelliklerini taşıyan şiir örnekleri Türkçe aktarımlarıyla birlikte verilmiştir.

ANADOLU VE ÖZBEK SAHASI NINNILERININ YAPIŞEKIL, KONU-İÇERIK VE İŞLEVI BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRILMASI ÜZERINE BIR DENEME

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2018, Sayı 45 · Sayfa: 239-254
Türk edebiyatının sözlü ürünlerinden biri olan ninni, geçmişten bugüne kadar değişik konu ve işlevlerle varlığını sürdürmüştür. Anne ile bebeğin en etkili iletişim yollarından biri olan ninni, gerek Anadolu gerekse çalışmamıza konu edindiğimiz Özbek sahasındaki bilim adamlarının ilgisini çekmiştir. Biz de, bu çalışmada öncelikle konu üzerine yapılmış çeşitli araştırmaları inceleyecek ve ilk olarak Anadolu sahasında ninni ile ilgili yapılan tanımlar ve araştırmacıların bu türle ilgili tasnifleri üzerinde duracağız. Daha sonra Özbeklerdeki ninni kavramı ve Özbeklerin sözlü geleneğinde ninnilerin yeri üzerine değerlendirmeler yaparak her iki sahadaki ninnileri; yapı-şekil, konu-içerik ve işlev bağlamında değerlendireceğiz. Çalışmamızın temel amacı, bugün her ne kadar birbirinden farklı coğrafyalarda yaşıyor olsalar da aynı kültürel belleğe sahip iki Türk boyunda var olan bu türün ortaklık ve benzerliklerini ortaya koymaktır.