6 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dil Kurumu
  • Gürer Gülsevin
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Anahtar Kelimeler

Eski Türk Yazıtlarında Kelime Başında /h-/ Sesi Gösterilmiş miydi? (Was the Initial /h-/ Shown in the Old Turkic Inscriptions?)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2016, Sayı 42 · Sayfa: 127-136
Eski Türk yazıtları yüz yılı aşkın bir zamandan beri çeşitli alandaki araştırmacılar tarafından ayrıntılı olarak incelenmektedir. Filologlar da bu metinlerin ses, şekil, söz dizimi, söz varlığı gibi dil özelliklerini belirlemişlerdir. Bununla birlikte her geçen gün yeni yeni bakış açıları, yeni yeni varsayımlar ortaya konulmakta ve yeni okuma şekilleri, yeni anlamlandırmalar teklif edilmektedir. Gerhard Doerfer Eski Türkçede kelime başında /h-/ ünsüzü bulunduğunu ve bunun Orhun Yazıtları'nda özel bir imlayla gösterilmiş olduğunu iddia etmektedir. Bilindiği gibi Orhun Yazıtları'nda /a/ ve /e/ ünlüleri  harfi ile gösterilir. Ancak kelime başındaki /a/ ünlüsü  harfi olmadan yazılır. Sadece at 'isim' ve aç 'tok olmayan' kelimeleri bazen  olmadan bazen de  harfi ile yazılmıştır. Doerfer'e göre  harfi olmadan yazılan ve bugünkü Türkmencede /â/ (uzun a) ile kullanılan kelimeler Halaççada /h-/ ünsüzüyle başlamaktadır. O hâlde Türkmencede /â/, Halaççada /hâ-/ ile başlayan kelimeler Orhun Türkçesinde de /hâ-/ ile başlamakta olduğu için  harfi yazılmamıştır. Buradaki bildiride Doerfer'in varsayımını tartışıp değerlendireceğiz. İleri sürülen varsayımın tutarsızlıklarını göstereceğiz.Abstract Old Turkic inscriptions have been studied by researchers in several fields for over a century. Philologists have determined the phonetic, morphological, syntactic, and lexical characteristics of these texts. However, day by day new perspectives and hypotheses are being put forward and new readings and meanings are being suggested. Gerhard Doerfer claims that there was an initial /h-/ in Old Turkic and a special spelling was used to show it. As it is known, in the Orkhun Inscriptions the vowels /a/ and /e/ were shown with A. But the initial /a/ was written without A. Only the words at 'name' and aç 'hungry' were written sometimes without A and sometimes with A. According to Doerfer the words that were written without A and that are used with /â/ (long a) in contemporary Turkmen start with /h-/ in Khalaj. Then, since the words starting with /â/ in Turkmen, and /hâ-/ in Khalaj started with /hâ-/ in Orkhun Turkic A was not written. In this paper, the hypothesis of Doerfer will be discussed and evaluated. I will show the inconsistencies of this hypothesis.

“Azәrbaycan Dilinin Naxçıvan Dialektoji Atlası” Hakkında (On “Nakhchivan Dialectological Atlas of the Azerbaijani Language”)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 209-208
açıklayıcı bir metin yer alıyor. Hacıyev orada dillerin gelişim evreleri, ağız- ların oluşumları, Nahçıvan'ın tarihî ve etnik yapısı hakkında bilgiler vermiş. Daha sonra Nahçıvan ağzının genel özellikleri ve haritalara dayanarak temel ağız bölgeleri değerlendirilmiş. Tarihî ve yaşayan Türk yazı dilleri karşılaştı- rılarak ve ağız malzemelerinden yararlanılarak etnik hareketlerin açıklanabi- leceği örneklerle açıklamıştır

Türkiye Türkçesi Ağızlarında #h Sesi Üzerine

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2001, Cilt 49 · Sayfa: 129-146
Dilde tarih içinde pek çok sesin değişikliğe uğradığı bilinmektedir. Bu sebepten, bugün tek bir ses olarak gördüğümüz bazı şekiller, aslında farklı fonemlerin değişikliğe uğrayarak aynılaşmış halleri olabilmektedir. Türkiye Türkçesindeki kelime başı h- seslerinin de farklı kaynakları vardır. Yabancı asıllılarda bile ön türeme olmayan #h- sesi bulunmaktadır. Bu yazıda Türkiye Türkçesi ağızlarında bulunan h-'ler sınıflandırılmıştır.

Türkiye Türkçesindeki Zaman ve Kip Çekimlerinde Birleşik Yapılar Üzerine

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 1997, Cilt 45 · Sayfa: 214-224
Bu yazıda zaman ve kip çekimlerinde birleşik yapılar üzerine incelemelerde bulunulmuştur.

GÖKTÜRK ANITLARI İLE YAŞAYAN ÜÇ LEHÇEMİZİN (HALAÇ, ÇUVAŞ VE SAHA/YAKUT) TARİHİ İLGİ DÜZENİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 1990, Cilt 38 · Sayfa: 55-64
Türk dilinin tarihi tasnifini yapmak, kavimlerin sık sık yer değiştirmesi ve birbirlerine karışmış olmaları yüzünden oldukça güçtür. Özellikle Çuvaş Türkçesi ve Yakut Türkçesinin durumu, dillerindeki büyük başkalıktan dolayı, tasnifçiler tarafından farklı farklı değerlendirilmiştir. Yapılan tasniflerin aşağı yukarı ortak tarafı, Çuvaş Türkçesi ve Yakut Türkçesinin Türk dili lehçe ve şiveleri arasında en farklı dalları oluşturuyor olmalarıdır.

TÜRK DİLİNDE KELİME BAŞI ÜNSÜZÜ ÜZERİNE

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 1987, Cilt 35 · Sayfa: 173-200
Bu yazımda, Ana Türkçede bulunan bir kelime başı ünsüzünün; A) Eski Doğu Türkçesi ve devamı olan Türk şivelerindeki. B) Halaççadaki. C) Çuvaşçadaki Şekilleri üzerinde durmak istiyorum.