9 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dil Kurumu
  • Sinan Güzel
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Yazarlar
Anahtar Kelimeler

Çuvaşça kur- ‘Görmek’ Fiili: Kiplik ve Kılınış Temelinde Bir İnceleme

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2024, Sayı 78 · Sayfa: 113-146 · DOI: 10.32925/tday.2024.122
Çuvaşça kur- ‘görmek’fiili, Çuvaşçada bazı zarf-fiiller ile zaman ve kip eklerini bünyesine alıp dil bilgiselleşerek birtakım işlevsel sözler ve analitik yapılarda izlenir. Örneğin kur- fiilinin Çuvaşçanın şimdiki-geniş zaman biçim birimi ile kalıplaştığı kuran ‘anlaşılan, görünüşe göre’ [< kur-at-ĭn ‘hh. görüyorsun’], bırakım kipi biçim birimi ile kalıplaştığı kurĭsĭn ‘bakarsın, aslında’ [< kur-ĭsĭn ‘hh. görse bari’], [-a] zarf-fiiliyle kalıplaştığı kura ‘göre, için’; kur- fiilinin dönüşlü gövdesi olan kurĭn- ‘görünmek’ fiilinin şimdiki-geniş zaman biçim birimi ile kalıplaştığı kurĭnat’ ‘anlaşılan, galiba’ [< kur-ĭn-at’ ‘hh. görünüyor’], gelecek zaman biçim birimi ile kalıplaştığı kurni̇ ̆ “galiba, anlaşılan” [< kur-ĭn-̇ ̆ ‘hh. görünecek] birtakım kiplik yorumlamalara izin veren işlevsel sözler olarak dikkat çekerler. Bunların dışında kur- fiili, {-sA} zarf-fiiliyle birleşerek Çuvaşçada {-sA kur-} biçiminde, kılınış bildiriminde bulunan bir art-fiil de oluşturur. Son olarak {-nĬ} kurĭnat’ ve {-ni} kurĭnat’ biçiminde kiplik analitik yapılara da kaynaklık eder. Kur- fiilinin kaynaklık ettiği işlevsel sözlerden kuran, kurĭsĭn, kurĭnat’, kurni̇ ̆, kura ile {-nĬ} kurĭnat’ ve {-ni} kurĭnat’ yapıları bilgi kipliği ile açıklanabilecek kiplik yorumlamalara izin vermektedir. {-sA kur-} biçimindeki analitik kurulum ise deneme kılınışını, eylemin özne için yapıldığı benlikçi (egotive) kılınış bildirimini ve kısa süreli yapılan eylemi işaretleyebilir. Bu yazıda kur- fiilinin yukarıda ifade edilen kiplik ve kılınışsal içeriklerinin detaylandırılıp dil bilgisel özelliklerinin bütünlüklü biçimde değerlendirilerek ortaya koyulması amaçlanmaktadır.

 Çuvaş Edebiyatından Bir İsim: İlpek Mikulayi "Nikolay Filippoviç İlbekov" (An Important Name from Chuvash Literature: Ilpek Mikulayi "Nikolay Filippovich Ilbekov")

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2014, Sayı 38
N. İ. Zolotnitskiy ve İ. Ya. Yakovlev'in çalışmaları ile 19. yüzyılın ikinci yarısında şekillenmeye başlayan Çuvaş edebiyat dili, Simbirsk Çuvaş Öğretmen Okulundan yetişen isimlerin eserleri ile gelişimini sürdürmüş, Sovyet Dönemi'nde ise yetenekli yazar ve şairlerin yapıtları ile olgunlaşmıştır. Bu yazıda, Çuvaş yazı dilinin gelişiminde ve olgunlaşmasında büyük katkısı bulunan yazarlardan İlpek Mikulayi ve edebî faaliyetleri tanıtılmaya çalışılacaktır

A. TUKAY’IN ESERLERİNDE SEYAHATNAME TÜRÜ

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2011, Sayı 32 · Sayfa: 75-81
Tatar edebiyatının büyük ismi Tukay, çok çeşitli türlerde eser vermiştir. Yazarın yapıtları arasında seyahatname türüne ilişkin yazıları da bulunmaktadır. Bu yazıda, "Kěçkěne seyehet" (Küçücük Bir Seyahat) (1911), "Miç başı kıyssası" (Ocak Başı Kıssası) (1912), "Kazanga kaytış" (Kazan'a Dönüş) (1912), " Mekale-i mahsusa" (Özel Makale) (1912) adlı eserlerinden yola çıkarak Tukayıın Kazan dışına yaptığı gezileri sırasındaki gözlem ve duygularını anlattığı seyahat notları üzerinde durulacaktır

ŞİİRDE TUKAY OLGUSU

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2011, Sayı 32 · Sayfa: 139-146
Her dil büyük yazar ve şairleri ile gelişir ve olgunlaşır. Tatar edebiyatı için de Abdullah Tukayıın böylesi bir rolü bulunmaktadır. Bu yazıda uluslararası düzeyde büyük bir saygı gören şair Abdullah Tukayıın kendine özgü felsefi, sanatsal teknikleri ve eserlerinde yer verdiği konular ele alınmıştır. Yazıda ayrıca şairin tüm bu özelliklerinin Tatar edebiyatının gelişimine olan katkısı gözler önüne serilmiştir

TATAR MEZAR KİTABELERİNDE TUKAY ŞİİRİ

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2011, Sayı 32 · Sayfa: 109-113
Halka mal olmuş, sevilmiş yazar ve şairlerin eserlerinde yer alan kimi kısımların mezar taşları üzerine yazdırılması bir halk geleneği hâline gelmiştir. Bu durumun örneklerine Tukay›ın eserlerine de rastlamak mümkündür. Bu yazıda Tatar epitafik şiiri hakkında bilgi verilmiş, Tukay›ın mezar kitabelerine yazıldığı tespit edilmiş şiirleri ele alınmıştır

ABDULLAH TUKAY’IN SANATININ TÜRKİYE’DE ARAŞTIRILMA DÜZEYİ

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2011, Sayı 32 · Sayfa: 217-222
Abdullah Tukay, sanatı ve eserlerindeki derin duygu ve düşünce dünyasıyla Tatar dünyasını olduğu kadar tüm Türk dünyasını etkilemiştir. Bu yazıda, bu etkinin bir yansıması olan Türkiyeıde Tukay üzerine yapılmış çalışmalara yer verilmiştir. Çalışmada ayrıca, bu eserlerde ele alınan konular açıklanmış ve değerlendirilmiştir

TUKAY’IN LİRİZMİNDE SUFİZM SEMBOLLERİNİN KULLANILIŞI VE DÖNÜŞÜMÜ

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2011, Sayı 32 · Sayfa: 223-228
XX. yüzyıl, Tatar şiirinde, sufizme ait sembollerin sıkça kullanıldığı bir dönemdir. Bu dönemin büyük şairi Abdullah Tukayıın şiirlerinde de bunu görmek mümkündür. Bu yazıda Abdullah Tukayıın şiirinde, sufizme ait sembollerin ne şekilde kullanıldığı üzerinde durulacak, örnek metinler üzerinde bunlar değerlendirilecektir

CEMAL VELİDİ VE ABDULLAH TUKAY

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2011, Sayı 32 · Sayfa: 245-250
A. Tukay'ın yaşamını ve sanatını bilimsel düzlemde inceleyenlerin sayısı oldukça fazladır. Cemal Velidi ise bunlar arasındaki ilk Tukaycı olarak da bilinmektedir. Bu yazı, Cemal Velidi'nin Tukay hakkında yazmış olduğu eserlerini konu edinmekte, Velidi'nin Tukay hakkındaki duygu ve düşüncelerine yer vermektedir

G. İBRAHİMOV’UN SANATINDA EKSPRESYONİZM

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2008, Sayı 25 · Sayfa: 93-107
Tatar edebiyatının önde gelen isimlerinden birisi olan G. İbrahimov, dışa vurumcu (ekspresyonist) bir yazar olması ile pek çok edebî şahsiyetten ayrılmaktadır. Bu yazıda, İbrahimov'un 1910-1912 yılları arasında kaleme aldığı Yaz Başı, Diñgézde, Yöz Yıl Élék, Söyüv-Segadet, Yeş Yörekler, Kazak Kızı, Karak Mulla, Kart Yalçı, Utı Süngen Cehennem hikâyeleri incelenerek bunlardaki dışavurumculuk ve yansımaları seçilen metin örnekleri ile gösterilmeye çalışılmaktadır