20. yüzyılın başlarından itibaren özellikle Freud ve onu takip edenlerin psikanaliz üzerine çalışmaları ve bunları sanatçıya ve sanat eserine uygulamaları, edebiyat alanında da edebi esere ve yazara karşı yeni bir perspektif yaratmıştır. Bu çerçevede metnin en küçük biriminden yazara kadar uzanan geniş bir alan psikanalitik bakışın malzemesi haline gelir. Bu yazının konusu olan yazar psikanalizi, bir anlamda yazarın eserindeki gizli stratejilerini keşfetmeyi amaçlar. Metnin gerçekte yazarın bilinçaltının bir yansıması olduğunu varsayarak iç bağlantıların arkasındaki gizli anlamları keşfetmeye çalışır.

Bu yazıda edebiyatımızda bu tarzda bir incelemeye en uygun yazarlardan biri olan Peyami Safa'nın Yalnızız romanı ele alınacak ve yazar psikanalizi bakımından incelenecektir.

Peyami Safa'nın hemen bütün eserleri ve özellikle, en güçlü tarafını temsil eden romanları ve fıkraları, engin bir bilginin ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır. Böylece, getirdiği yeni görüşlerle, duyuş ve düşünüşlerle bizi, kaynağını Türk milli kültürünün oluşturduğu esaslı sentezlere götürmektedir. Ona göre, her bilim adamı iyiyi, güzeli, doğruyu, gerçeği, hakkı ve hakikati bulabilmek ve objektif, tarafsız olabilmek için "kelimelerle düşünmeli" ve bu maksatla da edebiyatla devamlı temas halinde olmalıdır. Bu çalışma romancı kimliğiyle bütünleşen bir şekilde Peyami Safa'nın düşünce dünyasını incelemeyi amaçlamaktadır.

Dil hayatında özellikle de edebî dil yaşamında temizlenme ve zenginleşme kavramları önemli bir rol oynamaktadır. Bazen biri diğerine karşı koyulan bu kavramlar, orantılı kullanılmayı ve temizlenmedenkleştirmeyi gerektiriyor. Bu bakımdan Peyami Safa'nın dil üzerine söylediği fikirler ve gözlemler, çağdaş Türk dünyası dil politikasında çok büyük ehemmiyet taşımaktadır. Biz aşağıdaki problemler üzerine sırasıyla Peyami Safa'nın edebî dil ilkelerini araştırmasını önemli buluyoruz:

- Halk edebiyatından edebi dile alınan kelimeler;

- Yazılı abidelerden alınan kelimeler;

- Yeni üretilen kelimeler;

- Uyduruk kelimelerin kullanılmasının zararları;

- Aşırı temizleme cehtleri;

- Üslup şeffaflığı ve aydınlığı;

- Dilin kendi imkânlarıyla zenginleşmesi;

- Alıntı kelimelerin asgari kullanımı.