2 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten
  • Orkhon
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Anahtar Kelimeler

Eski Türk Yazıtları ve Kazakçadaki Ortak Kelimeler

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2013, Cilt 61, Sayı 2 · Sayfa: 223-244
Makalede Orhun Yazıtları'nın söz varlığı incelenerek eski Türk yazıtları ile Kazakçadaki ortak kelimeler tespit edilmiştir. Çalışma neticesinde eski Türk yazıtları ile Kazakça arasında ortak 280'in üzerinde kelimenin bulunduğu ortaya çıkarılmıştır. Söz konusu kelimelerin çoğu aynı yapıda olan, sadece ses değişimine uğrayan kelimeler iken çok az bir kısmı (ubut/uyat "utanç, ayıp", yét-/jetekte- "yedmek, yedekte götürmek", yokad-/joğal- "yok olmak") aynı kökten olup farklı ek alan kelimelerdir. Ortak kelimelerin her iki dilde de genel olarak birebir aynı anlamda kullanıldığı görülmektedir. Bunun yanı sıra kimi kelimelerin (kıd- "öldürmek" = qiy"kesmek, biçmek", yabız "kötü, fena" = javız "acımasız, zalim") çağdaş Kazakçada eski anlamına yakın olarak kullanıldığı, kimi kelimelerin (arığ "temiz, saf" = aruv "güzel (kadın)", katun "hatun, hakanın eşi" = qatın "zevce, eş; kadın, karı", tonlug "elbiseli, giyimli" = tondı "kürklü") de anlam kayması, daralması ve genişlemesi gibi anlam değişikliğine uğradığı görülmektedir. Ayrıca aralarında uzak da olsa anlam ilişkisi bulunan apa, azman, eke, eren gibi biçim bakımından aynı olan kelimeler de mevcuttur

BOZKIRDA HÂKİMİYET MERKEZİ HAKKINDA BAZI GÖRÜŞLER

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2011, Cilt 59, Sayı 1 · Sayfa: 27-36
Dünya üzerinde belli coğrafyalarda belli bölgeler, bulundukları konum itibarıyla birer siyasi, ekonomik ve kültürel merkez olarak ön plana çıkmışlardır. Bugüne kadar çeşitli araştırmacılar, kaynakların daha çok olduğu yerleşik hâkimiyetlerin merkezlerini net olarak ortaya koymuştur. Kaynakların azlığından dolayı üzerinde daha az durulan bozkırda da tarihî süreçte yine böyle bir ağırlık merkezinin ortaya çıktığı görülmektedir. Bir bölgenin coğrafi konumu, ulaşılabilirliği, nüfus barındırabilme özelliği ve ticaret yolları üzerinde olması, orayı içinde bulunduğu daha geniş bir alanın merkezi hâline getirebilir. Makalede Türklerin bozkırda güçlü bir hâkimiyet kurdukları zaman kendilerine seçtikleri merkezin neresi veya nereler olabileceği tartışılmaktadır