1113 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dil Kurumu
  • Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Yazarlar
Anahtar Kelimeler

ALTAY YAZITLARINDAN YABOGAN (A 84) YAZITI VE KÖKTÜRKÇE VEFEYAT, AT TASVİRİ FORMÜLLERİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2017, Cilt 65, Sayı 1 · Sayfa: 105-128
Rusya Federasyonu Altay Cumhuriyeti'nde bulunan Köktürk harfli AltayYazıtları'nın keşfi ve incelenmesi son dönemlerde artmıştır. Son bulunan yazıtlardanbiri Yabogan (A 84) Yazıtı'dır. Daha önce farklı bilim adamlarınca ön okumasıyapılan Yabogan (A 84) Yazıtı'yla ilgili yeni yayınların yapılması gerekmektedir.Bu makalede söz konusu yazıt üzerinde yeni okuma ve anlamlandırma denemesiyapılmıştır. Çalışma sonunda söz konusu yazıtın diğer Köktürk harfli yazıtlardanfarklı yönleri olduğu tespit edilmiştir. Örneğin, Yabogan Yazıtı'nın ilk satırıKırgızistan'daki Çiyin-Taş Yazıtı ile aynıdır. Üçüncü satırdaki 'ak at altun ederlig'ibaresi Moğolistan'daki Gurvan Mandal Yazıtı'nda da geçmektedir. Bu bilgilerdenhareketle Yabogan Yazıtı'nda bir kişinin vefat ettiğini yansıtan ve sahip olduğu atlarıtasvir eden kalıplaşmış iki formülün olduğu ileri sürülmüştür.

TALAS YAZITLARI: İŞARET KADROSUYLA İLGİLİ BAZI DÜZELTMELER (2. TALAS YAZITI ÖRNEĞİNDE)

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2017, Cilt 65, Sayı 1 · Sayfa: 129-144
Kırgızistan'ın Talas bölgesinde bulunan Türk runik yazılı anıtlar 19. yüzyılınsonundan itibaren Türkoloji dünyasında biliniyor olmasına rağmen, onların birçoğuhâlâ ikna edici ve güvenilir okuma önerilerine sahip değildir. Bu durum kısmen yazıtmetinlerinin kısa olması gibi nesnel sebeplere bağlı iken çoğunlukla onların sağlamkopyalarının çıkarılmamış olması ve işaretlerinin yanlış teşhisi gibi öznel sebeplerdenkaynaklanmaktadır. Bu makalede Talas yazıtlarının en hacimlisi olan 2 numaralı yazıtkonu edilmektedir. Burada yazıtın işaret kadrosunu mümkün olabildiğince doğruteşhis etme amaçlanmaktadır. Yazar ayrıca ilgili önceki yayınlarda yanlış teşhis edilenişaretlerin gerçek fonetik karşılıkları üzerinde duracak ve yazıtların ilgili kısımlarıgüvenilir bir şekilde onarmaya çalışılacaktır.

TÜRKÇENİN YABANCI DİL OLARAK ÖĞRETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: BELARUS ÖRNEĞİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2017, Cilt 65, Sayı 1 · Sayfa: 191-199
Belaruslu öğrencilere Türkçe öğretimi sırasında karşılaşılan sorunlara değinilen vebu sorunlar karşısında neler yapılabileceği hususunda çözüm önerilerinde bulunulanbu çalışmada yer alan bilgilere, katılarak gözlem metoduyla sınıf içi uygulamalararacılığıyla ulaşılmıştır. Sınıf içi uygulamalara kırk altısı kız, sekizi erkek olmak üzereelli dört öğrenci katılmıştır. Bu öğrencilerin yaş aralığı ise on sekiz ile yirmi iki yaşarasındadır. Belarus'ta Türkçe öğretiminde bulunacak akademisyenlere sorunlar veçözüm önerileri içeren bu çalışmayla Türkçe öğretiminde daha hızlı yol alınacağıöngörülmektedir.

ESKİ UYGURCADA TİBET BUDİZMİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2017, Cilt 65, Sayı 1 · Sayfa: 61-89
Budizm başta olmak üzere Manihaizm ve Hristiyanlık gibi dinleri benimsemiş olanUygurlar bu dinlere ait metinleri tercüme etmişlerdir. Theravāda ve Mahāyāna'dansonra Uygurlar arasında inanır bulmuş olan Tibet Budizmi yazılı kaynaklarbakımından Eski Uygurca araştırmalarında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmanınamacı Eski Uygurca ile kaleme alınmış Tibet Budizmine ait eserlerin incelenmesi ve bueserler hakkında yapılan çalışmalara ilişkin bilgi verilmesidir. Bu yazı üç bölümdenoluşmaktadır. Giriş bölümünde Tibet Budizmi hakkında genel bir bilgi sunulmuştur.Metinler bölümünde Eski Uygurca ile kaleme alınmış Tibet Budizmine ait metinler veonlar üzerine yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. Sonuç bölümü genel birdeğerlendirmeyi içermektedir.

TORGUT HAKANLARI ILE BEYLERININ KULLANMIŞ OLDUKLARI BIR MÜHÜR HAKKINDA

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2017, Cilt 65, Sayı 1 · Sayfa: 145-149
Bu makale 17-18. yüzyılında Torgut hakanları ve beylerinin Çarlık Rusya'sıylailişkilerinde, yazışmalarında kullandıkları Tod yazıyla (Clear script) yazılmış olanbir metnin üzerine basılan mühür hakkındadır. Bunun yanında bu mührün içindeki "精进修行" şekilde yazılan damga hakkında ve mührün yazısına, anlamına ve hangidöneme ait olduğuna dair yorum yapılmaya çalışılmıştır.

TÜRKÇE DEYİMLERİ RUSÇAYA ÇEVİRME PROBLEMLERİ VE STRATEJİLERİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2017, Cilt 65, Sayı 1 · Sayfa: 201-2016
Dil, insanların anlaşmalarını sağlayan en önemli araçtır. Bir toplumun kültürelyapısı, dünya görüşü, inançları, savaşları, örf ve âdetleri ve bu gibi özellikleri dileyansıyan unsurlardır. İnsanlar arasında iletişim sistemi olan dilin, tam ve mecazanlamları vardır. Tam anlam kelimelerin veya cümlelerin doğrudan, direkt anlamlarınaişaret ettiği hâlde, mecaz anlam hayalî betimleme, tasvir için kullanılmaktadır. Butür anlamlar metafor, benzetme, atasözü ve deyimler gibi kavramlarla karakterizeolunur. Deyimler dilin en önemli kısımlarıdır. Dilde en sık kullanılan söz öbeklerindenolan deyimler, kültürler arası iletişimde önemli rol oynarlar. Öğrenilme ve araştırılmabakımından her zaman dilbiliminin dikkatini çeken deyimlerle ilgili pek çok çalışmayapılmış, özellikle de dilciler, deyimleri anlam ve söz dizimi bakımından tanımlamayave açıklamaya çalışmışlardır. Bu çalışmada ise, Türkçe deyimlerin Rusçayaçevrilme stratejileri ve problemleri sunulmuştur. Bu yazı Türkçe ve Rusça üzerineörneklenmiştir. Rusça ve Türk devletlerinde tarih, kültür, coğrafi ortam, masal,gelenek, din ve düşünme tarzları arasında büyük farklar olduğu için Türkçe ve Rusçakonuşan halkların aynı olay için çeşitli düşünceleri var. Türkçe ve Rusçadaki kültürelayrıcalıklar çeviride büyük zorlukların ortaya çıkmasına neden olur. Bu makale ikiamaçla yazılmıştır. Birincisi, Türkçe-Rusça deyimlerin çevrilebilirlik boyutunu,problemlerini göstermektir. İkincisi, deyimlerin tercüme edilmesinde çevirmestratejilerini araştırmaktır. Bu çalışma çevirmenlerin tercüme esnasında karşılaştığıçeşitli zorluklara uygun stratejileri derinlemesine araştırmayı amaçlamıştır.

ANKARA PAPERS IN TURKISH AND TURKIC LINGUISTICS

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2017, Cilt 65, Sayı 1 · Sayfa: 225-227
Ankara Papers in Turkish and Turkic Linguistics, 18-21 Eylül 2012'de, ODTÜ'nün ev sahipliğinde gerçekleştirilen, 16. Uluslararası Türk Dil Bilim Kurultayı'nda sunulan 57 bildirinin gözden geçirilerek basılmış hâlidir. Kitap, Lars JOHENSON tarafından yönetilen Turcologica serisinin 103. cildi olarak basılmıştır. İçindekiler bölümünden sonra kitabı yayıma hazırlayanların, çalışma hakkında kısaca bilgi verdikleri ve teşekkürlerini sundukları İngilizce bir not bulunmaktadır. Bu notta; Uluslararası Türk Dil Bilim Kurultayı (ICTL) hakkında da kısa bilgi verilmekte ve ICTL'nin, Türkçe ve Türk dilleri üzerinde çalışan dil bilimcileri ve Türkologları bir araya getiren tek toplantı olduğu; bu durumun, betimleyici çalışmalardan açıklayıcı modellere kadar çeşitli ilgi alanları olan katılımcılara tartışma ortamı sağladığı belirtilmektedir. Ayrıca 57 bildirinin tamamının çift-kör hakem değerlendirmesinden geçtiği ve tüm yönleriyle kontrol edildiği kayda geçirilmektedir. Burada verilen bilgilere göre, bildiriler çeşitli teorik dil bilimsel duruşların yanı sıra, küçük ve büyük derlemlere, (çeviri yazı ile) çocuklardan, yetişkinlerden ve dil öğrenenlerden toplanan üretim verilerine ve konuşma verilerinin ses analizlerine dayalı deneysel araştırmaların bulgularına da yer vermektedir.

ENDANGERED LANGUAGES OF THE CAUCASUS AND BEYOND

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2017, Cilt 65, Sayı 1 · Sayfa: 229-232
UNESCO tarafından belirlenen dokuz ölçüte göre, dünyada konuşulan dillerin %43'ü tehlike altındaki diller sınıfına girmektedir. Dili konuşanların net sayısı, kuşaklar arası dil aktarımı, dil kullanım alanındaki değişimler ve dilin medyada kullanımı gibi ölçütlere göre "açıkça", "ciddi biçimde" ve "kritik seviyede" tehlike altında olarak tanımlanan bu dillerden 230'u 1950'den beri konuşuru olmadığından "ölü dil" sınıfına girmiştir

ET-TUHFETÜ’Z-ZEKİYYE Fİ’L-LUGÂTİ’T-TÜRKİYYE’DE FARSÇA SÖZCÜKLER-I

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2016, Cilt 64, Sayı 2 · Sayfa: 175-188
Et-Tuhfetü'z-Zekiyye fi'l-lugâti't-Türkiyye Kıpçak Türkçesiyle yazılmış, yabancılaraTürkçe öğretmeyi amaçlayan, döneminin en önemli eserlerinden birisidir.Arapça-Türkçe sözlük ve gramer olmak üzere iki bölümden oluşan kitabın varaksayısı 90'dır. Nerede, ne zaman ve kimin tarafından yazıldığı kesin olarak bilinmeyeneserin ikinci ve son sayfasında yazılan bazı notlara dayanarak 14. yüzyılda yaniMemlûkların son dönemlerinde yazıldığını tahmin etmek mümkündür. Eserde Farsçasözcükler, Arapça sözcüklerin karşılığı olarak Kıpçak Türkçesine ait sözcüklermişgibi gösterilmiştir.Bu çalışmada Tuhfe'de geçen Farsça sözcükler tespit edilmiş, bu sözcüklerin karşıladıklarıanlamlar ile Osmanlı ve Kıpçak Türkçesindeki biçimleri hakkında bilgiverilmiştir. Kesin sayı belli olmamakla birlikte 55-60 civarında Farsça sözcük mevcuttur.Bütün sözcükleri tek bir makalede incelemek yerine bu ilk yazıda a-h sesleri ilebaşlayan sözcükler ele alınmıştır.