Kök Türk harfli metinler bulundukları günden bu yana gerek Türkiye'dekigerekse Türkiye dışındaki Türkoloji bölümlerinde çok fazla ilgi görmüş veolağanüstü bir araştırma geleneği kurmuştur. Bu ilginin ve araştırma geleneğininsonucu olarak metinler üzerinde birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalaröncelikle metinleri bulan veya fotoğraflarını ilk kez elde eden kişilerce incelenmiş,daha sonra dünyanın dört bir yanında birçok araştırmacı tarafındantekrar tekrar işlenmiştir. Bütün bunlardan ötürü bu eserler, bibliyografyasınınoluşturulmasını gerektirecek kadar zengindir.

Türkçede, eski ve yeni şivelerde, isimden isim yapma eki olan +lıġ/ +lig> +lı/ +likalıplaşarak ; benzerlik, miktar, sebep başta olmak üzere kelimeler arasında çeşitlianlam ilişkileri kuracak şekilde edat fonksiyonu kazanan kelimelerin yapısında bulunur: meñizlig(gibi), yañlıġ(gibi), arkalı(ile), çenli(kadar), sıfatlı(gibi), tegişli(âit),toġrılı(hakkında) vs. Türkçe isimler yanında yabancı isimlere de gelerek bol örnekverir.

Çağatay edebiyatı Osmanlı edebiyatı üzerinde etki yapmış ve bunun sonucundaOsmanlı şairlerinin bir kısmı da Çağatay Türkçesi ile şiirler yazmışlardır. Bu şairlerdenbirisi de Dukakinzade Ahmed Bey' dir.

Türkçede ismin çekimi ile ilgili bir konu olan durum konusu her yönüyle ele alınmamıştır.Türkçenin kaç durumu vardır, sorusuna bütün araştırmacıların paylaştığıtek bir yanıt verilemediği gibi, Türkçenin durum belirleme sistemleri ile ilgili ölçütlerde ortaya konulmuş değildir. Oysa genel olarak isimle fiilin ilişkisi demek olan durumcümle için vazgeçilmezdir. Ayrıca durum, fiiller, fiilimsiler, fiilden isim yapma ekleriyletüremiş olan isimler hatta bazen fiil biçimiyle çağrışım bağı kopmayan isimler için deson derece önemlidir. Soyut hâlde oldukları için fiillerin gereksinim duyduğu ve böyleliklebir dereceye kadar somutluk ve "gerçeklik" kazandıkları bu durumlar, son yıllardatamlayıcı terimiyle kavramlaştırılmıştır. Fiil-tamlayıcı, fiilimsi-tamlayıcı ve isimtamlayıcıilişkilerini tespit etmek özellikle söz dizimi çalışmaları için bir gerekliliktir.

Anadolu ve Rumeli Ağızları, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde Türkiye Türkçesiyazı dilinden ses, şekil bilgisi ve söz varlığı açısından birçok yönde ayrılıklar gösterenbir ağız topluluğudur. Tarihî gelişme sürecinde Oğuzcanın son halkasını oluşturur.Ağızlardaki bu dil zenginliği, 24 Oğuz boyuna özgü birbirinden farklı ağız özelliklerine,daha sonra Kıpçak vb. lehçelerden gelen bazı özelliklerin de eklenerek ta EskiTürkçeden başlayıp Eski Anadolu Türkçesi kanalı ile XV. yüzyıldan XXI. yüzyıla kadaruzanan değişme ve gelişmelerin ortaya koyduğu çeşitliliğin ürünüdür.Eldeki makalede bu şekillenme ile ilgili gelişmeler üzerinde durulmuştur

Batıda tarihsel, toplumsal, ekonomik ve kültürel koşulların sonucunda doğal bir süreç olarak gerçekleşen modernleşmenin, Türkiye'de toplumsal bir proje olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Elit ve bürokrat kesimin önderliğinde uygulanmaya çalışılan bu projenin toplumsal alandaki yansımaları romanlarda da ele alınmaktadır. Çalışmada, Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı'nda Batılılaşma olgusunun nasıl elealındığını tespit edebilmek amacıyla "Kiralık Konak", "Sözde Kızlar" ve "Yaprak Dökümü" adlı eserler incelenmektedir

Meslek adları yapan -CI, Türkçenin bilinen en eski metinlerinden bugüne kadarkullanılagelen eklerinden biridir. Köktürk Anıtları'ndan Uygurcaya oradan ilk İslamieserlere ve günümüze kadar uzanan 1300 yıllık süre içinde bu ek yaygın bir biçimdekullanılmıştır. Bu ek yanında İslamiyet'in kabulünden sonra Arapçadan ve Farsçadandaha sonraki yıllarda Batı dillerinden aynı görevde başka ekler de çeşitli kelimeleraracılığı ile Türkçeye girmiştir. Bu yazıda söz konusu -CI meslek ekinin kelimelere kattığıanlamlar, bununla türetilen kelimeler, aynı görevde başka dillerden alınan şekillerdeğerlendirilmiş bu ekle kurulu yabancı kelimeler yer verilmiştir.

Soyadları her ulusun ecdadını simgeler, geçmişin sayfalarını açar, ünlü kişilerinadlarını tarihe yazdırır.Bu açıdan yola çıkarak Bulgar ulusunun geçmişine ve bugününe ışık tutan bazısoyadların oluşması, gelişmesi hâlâ Bulgar dilinde varlığını korumaktadır.Yazı, Bulgar dilinde bazı fonetik değişmelerle varlığını koruyan Türkçe kökenli soyadlarıüzerinedir. Uzun yıllar Osmanlı hâkimiyetinde kalan Bulgar ulusu henüz odönem soyadlarını kullanagelmiştir.

Çağdaş Türk dili alanında, Oğuz grubundan olan Türkiye Türkçesi, AzerbaycanTürkçesi ve Türkmen lehçesinde tespit edilen -van (~ -pan~ -baŋ) eki, Türk dilinin eklerdüzenine sayılı türemeler vermiştir. Nitekim, günümüz Türkiye Türkçesinde -gerekağızlarda gerekse yazı dilinde- kullanılmakta olan yayvan'la bu sözün AzerbaycanTürkçesi ve Türkmence biçimleri olan yaypan ve yaybaŋ, taşıdıkları ekler bakımındangöze çarpan türemelerdir. Fiilden isim yapan -van (~ -pan~ -baŋ) eki, pekiştirmelifiiller türeten -pa-/-pe- eki ile fiilden isim türeten -ŋ ekinin birleşmesiyle oluşmuştur.

Türkiye Türkçesinde kelimelerin son sesindeki ünsüzler, tonsuz ünsüzlerdir. TürkiyeTürkçesinde tek heceli ve sonu tonsuz ünsüzle biten kelimelere ünlüyle başlayan birek getirildiğinde sadece 25 kelimenin son sesindeki tonsuz ünsüzün tonlulaştığı görülmektedir.Bu 25 kelimeyi lehçe ve şivelerdeki karşılıklarını da göz önüne alarakincelendiğimizde, 20'sinin asIi uzun ünlü taşıdığını, 5 kelimenin ise ses yansımalı olduğunutespit ettik. Ayrıca asIi uzun ünlülü olduğu hâlde tonlulaşmada ikili bir durumarz eden "yok" kelimesine de açıklık getirmeye çalıştık.