1121 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten
Dergiler
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Yazarlar
Anahtar Kelimeler
Benzerlik Yayın Tarihi - Yeniden Eskiye Yayın Tarihi - Eskiden Yeniye

TÜRKÇEDE *YA- (PARLAMAK) KÖKÜ VE TÜREVLERİ

Ayten Atay
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 7-28
Kendisinden türemiş pek çok isim ve fiil bulunan, anlamı için "parlamak, ışıldamak"diyebileceğimiz *ya- fiil kökü Türkçede çeşitli devir ve şivelerde y-'li ve y-'sizolarak kullanılır. y'nin yanındaki vokali daraltma ve inceltme etkisine de bağlı olarakkelimelerin yalduz~ yılduz~ yulduz~ yüldüz~ ılduz~ ulduz gibi değişik şekilleri görülebilir.Meydana gelen isim ve fiiller daha çok *ya- kökünün -l-, -k-, -n-, -p-, -r-, -ş- 'ligövdelerinden türemiş olarak görülmektedir. Ortaya çıkan anlamlar ise "parlamak,yakmak, tutuşturmak, parlak, düzgün, pürüzsüz, yıldırım, ateş, sıcaklık vs."dir.

'AHLÂK-I ALÂÎ'DEKİ 'ÇÜN'LÜ BİRLEŞİK CÜMLE YAPILARI

Enfel Doğan
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 29-40
"Çün/çü/çünki" cümle başı edatları ile kurulan birleşik cümleler dilimizeFarsçadan girmiştir. Bu makalede, Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde çok sık rastlanılanbu yapıdaki cümlelerin Osmanlı Türkçesi dönemindeki durumunu ortaya koymakhedeflenmiştir. Bu amaçla, yazıldığı döneminin dilini iyi bir şekilde aksettireneserlerden biri olan Kınalızade Ali Efendi'nin Ahlâk-ı Alâî'sinde geçen "çün"lü cümleleryapı ve işlevleri bakımından incelenmiştir.

İKİZ ÜNLÜLÜ VE ÇİFT ÜNLÜLÜ KELİMELER ÜZERİNE BİR TESPİT ÇALIŞMASI

Rıza Gül, Mehmet Hazar
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 51-70
Türkiye Türkçesinde ikiz ünlü yoktur. Fakat alınma kelimelerde ve Türk lehçelerindeikiz ünlü vardır. Türkçe kelimelerdeki ikiz ünlüler ile alınma kelimelerdeki ikizünlüler farklıdır. Alınma kelimelerden gelen ikiz ünlülere çift ünlü denilmelidir.

KIBRIS TÜRKÇESİNİN SES BİLGİSİ ÖZELLİKLERİ

Orhan Kabataş
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 83-108
Kıbrıs ağızları bütün söz varlığıyla ele alınıp Anadolu ağızlarıyla karşılaştırıldığındasözcük dağılımlarının birbirinden çok uzak yöreleri kapsadığı, kimi sözcüklerinseAnadolu ağızlarından çok eski Anadolu Türkçesi metinlerinde geçtiği görülür.Çünkü Kıbrıs ağızlarındaki ses değişmelerinin önemli bir bölümü XVI. yüzyıl öncesindeAnadolu'da gerçekleşmiş; değişim bu yüzyıldan sonra Anadolu'dan bağımsızolarak farklı kültürel koşullara sahip Kıbrıs coğrafyasında sürmüştür.

EDGÜ KELİMESİ ÜZERİNE

İlknur Karagöz
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 127-132
Araştırmacılar edgü kelimesini, daima iyi kavramını karşılamak üzere kullanılansıfat işlevli bir kelime olarak değerlendirmişlerdir.Bu çalışmada, tarihî Türkçe metinlerde edgü kelimesinin "pek, çok" anlamlarıylazarf işlevinde de kullanıldığı üzerinde durulacaktır.

İKİ MASALDA VAN AĞZININ GENEL SES ÖZELLİKLERİ-I

Funda Kara
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 109-126
Bu makalede Ahmet Caferoğlu tarafından 1948 yılında, biri Van'da diğeriEdremit'te (Van) derlenen iki masalın ses bilgisi incelemeleri yapılmıştır.

SÖZLÜKLERDE SULARINDA KELİMESİ VE KÖKENİ

Paşa Yavuzarslan
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 139-148
Türk dilinin söz varlığında yer alan sularında kelimesinin kökeni hakkında bugünekadar sözlüklerde verilen bilgiler, bilimsel kaynaklar doğrultusunda yeniden değerlendirilmişve kelimenin Türkçe su (

ESKİ TÜRKÇE –GmA SIFAT-FİİL EKİ ÜZERİNE

Mustafa Tanç
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 133-138
Sondan eklemeli bir dil olan Türkçe, sıfat-fiiller açısından oldukça zengindir.Geniş zaman kavramını ifade etmek için -Ar, -r; -mAz, -GlI, -GmA, -GAn gibi sıfatfiilekleri kullanılmıştır. Bu eklerden -GmA Eski ve Orta Türkçe döneminde kullanılmışolup, daha sonra yerini -An (

TÜRKÇE DİL BİLGİSİNDE TERMİNOLOJİ SORUNU

Celal Demir
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 1 · Sayfa: 81-100
Türkiye Türkçesi gramerlerindeki sorunların önemli bir bölümü, terimlerin işlevselolmayışından kaynaklanmaktadır. Terimleri "ıslah etme" düşüncesi, Tanzimat dönemindeortaya atılmış fakat fazla ilgi çekmeyen bir konu olarak kalmıştır.Bu konu "Istılahların Türkçeleştirilmesi" adıyla, Genç Kalemler tarafından II.Meşrutiyet döneminde tekrar gündeme getirilmiştir. Terimler konusu, bu sefer de"Türkçeyi sadeleştirme" tartışmalarının gölgesinde kalmış ve önemli bir gelişmesağlanamamıştır.Cumhuriyet dönemine gelindiğinde konunun bir eğitim-öğretim sorunu olarak elealındığını görüyoruz. Harf İnkılâbı'ndan sonra, ilk müfredat programı 1929'da yapılmıştır.Bu programın uygulamaya konmasının ardından eğitim-öğretim terimlerininde bir an önce Türkçeleştirilmesi gerektiği görüşü ağırlık kazanmıştır. Türk DiliTetkik Cemiyeti'nin kurulmasından sonra terimlerin Türkçeleştirilmesi çalışmaları,komisyonlar tarafından yürütülmüş ve çoğu Arapça olmak üzere Türkçeye yabancıdillerden girmiş pek çok terime Türkçe karşılıklar bulunmuştur.Ancak üretilen terimlerin önemli bir kısmı benimsenmediği için terminolojide birliksağlanamamıştır. Bu durum, hem araştırma inceleme hem de eğitim öğretim çalışmalarınıolumsuz yönde etkilemektedir.

ORTAÖĞRETİMDE TÜRKÇENİN İŞLENMESİNDE YAŞANAN SORUNLAR

Nilgün Ay
Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 1 · Sayfa: 7-19
Türkçe öğretiminde amaç, öğrencilere dili sevdirmek, dil bilincini yerleştirmek,dili doğru ve etkili kullanmayı öğretmektir. Fakat, günümüzde tüm eğitim-öğretim kademelerinde, bu amaca tam olarak ulaşılmasını engelleyen birçok etken bulunmaktadır.Bunların bir kısmı okul dışı etkenler, bir kısmı da öğretim programlarıyla ilgili aksaklıklardır. Bu makalede, Türkçenin öğretimini güçleştiren bu etkenler özellikle ortaöğretimdeki yansımaları çerçevesinde ele alınacak ve sorunlara çözüm önerileri sunulacaktır.