3 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
  • Son 10 yıl
  • Atasözleri
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Anahtar Kelimeler

Türk ve Rus Atasözleri Üzerinden Toplumlardaki Erkek Algısı

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2024, Sayı 57 · Sayfa: 55-86 · DOI: 10.24155/tdk.2024.232
Tam Metin
Toplumun gelişim aşamasının çeşitli dönemlerinde belirli dil yapılarında sabitlenerek ortaya çıkan kültürel değerler ve düşünceler, halkların kendilerini çevreleyen dünyaya, nesne, kişi ve olaylara yaklaşımını anlamamızda yardımcı olmaktadır. Bu sabit dil yapıları aracılığıyla dil çalışmaları çerçevesinde toplumların dilsel dünya görüşü incelenebilmektedir. Bir halkın dil dünya görüşünü en iyi yansıtabilecek arkaik yapılar arasında ise atasözleri yer almaktadır. İnsanlık tarihinin eskiye ait dünya görüşünün en belirgin bilgilerini içerisinde barındıran atasözleri, bizlere geçmişten günümüze insan kültürünün en zengin ve sağlam temelli kaynakları olarak yansımaktadır. Erkek egemenliğinin üstün olduğu çoğu toplumda, atasözleri üzerinden yapılan araştırmalar çoğunlukla toplumda kadın kavramı, kadının toplumdaki yeri, kadının nasıl olduğu veya olması gerektiğine yöneliktir. Toplumların erkeğe yönelik bakış açısını anlamak adına bu alanda tek başına yapılan çalışmaların sayısı daha az olmakla birlikte çoğunlukla “kadın ve erkek” incelemelerde bir bütün olarak ele alınmaktadır. Bu incelemede Türk ve Rus dillerinde bulunan atasözleri üzerinden her iki toplumun erkeğe olan yaklaşımı irdelenmiş, erkeğe yüklenen roller ve onlara yönelik olan bakış açıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Böylece her iki toplumun erkeğe yönelik tutumlarının da sosyolojik bir değerlendirmesi ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Veri toplama, analiz ve karşılaştırma yöntemleriyle her iki dildeki atasözleri, anlamsal özelliklerine göre sınıflandırılmıştır. Rusçadaki atasözlerinin, çoğu doğrudan çeviri yöntemiyle aktarılmış olup anlamın bulanıklaştığı yerlerde açıklayıcı çevirilere başvurulmuştur. Türkçede anlaşılması güç olan atasözlerinden bazıları da açıklamaları ile birlikte sunulmuştur. Yapılan incelemeler sonucunda, her iki toplumda erkek imajına yönelik benzerlikler ve farklılıklar ortaya konmaya çalışılmıştır.

DİVÂN-I HİKMET’TE ATASÖZLERİ VE KULLANILIŞ ÖZELLİKLERİ

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2018, Sayı 46 · Sayfa: 159-171
Yazar ve şairler için hazır söz hazinelerinden olan atasözleri, atalarımızın uzun deneyimler sonucu ulaştıkları hükümleri aktaran kalıplaşmış ve anonimleşmiş özlü sözlerdir. Dilin bu güçlü vasıtası, Eski Türkçeden başlayarak günümüze kadar Türkçenin değişik devrelerindeki eserlerde kullanılmıştır. Bu makalede, "Divân-ı Hikmet"teki şiirler incelenerek Hoca Ahmet Yesevi'nin şiirlerinde atasözlerine nasıl yer verdiği gösterilecektir. Örneğin aşağıdaki hikmette "Er ol, er olmazsan kara yer ol." atasözü söylenmiştir: kul hace ahmed er bolmasang ölgen yahşi kızıl yüzüng kara yerde solgan yahşitofrak-sıfat yer astıda bolgan yahşi zâtı ulug hacem sıgınıp keldim sanga (Bice, Hik. 6, s. 15) Yusuf Azmun, 1994'te İstanbul'da yayımladığı "Divan-ı Hikmet"te farklı olarak esas alınan yazmadaki hikmetleri İngilizceye çevirmiştir. Özette bu çeviriler kullanılmıştır. Sonuç olarak, makalede, Hoca Ahmet Yesevi'nin hikmetlerindeki atasözleri (Yusuf Azmun, Kemal Eraslan, Hayati Bice'nin yayınları göz önünde bulundurularak) varlığı tespit edilecek, bu atasözlerinin kullanılış özellikleri ve bir üslup göstergesi olarak hikmetlerdeki yeri incelenecektir

Eski Anadolu Türkçesi Bağlamında Yûnus Emre’nin Eserlerindeki Atasözlerine Bir Bakış (A Review of Yunus Emre’s Proverbs in the Context of Old Anatolian Turkish Language)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 101-119
Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. Atasözleri, Türkçenin ilk devresinden bugüne kadaredebî eserlerde söz sanatı unsuru olarak kullanılmıştır. Yûnus Emre de şiirlerindesık sık atasözlerini kullanmıştır.Makalede Risäletü'n-Nushiyye ve Yûnus Emre Divanı'nda geçen atasözlerinintespiti yapılacak ve Yûnus Emre'nin üslubunda atasözlerinin yeri değerlendirilecektir.Proverbs are stereotype words. They have been used as rhetorics in literary workssince the first period of Turkish Language. Yunus Emre often used proverbs in hispoems.In this article, proverbs used in Risaletü'n Nushiyye and Yunus Emre Diwan is goingto be determined and the proverbs are going to be evaluated in Yunus Emre's style.