2016 yılının Kasım ve Aralık aylarında, on iki gün süreyle TürkiyeTürkçesi dersleri verdiğim L. N. Gumilev Üniversitesi Filoloji FakültesiKazak Dil Bilimi Bölümü öğrencilerinin uygulamalı dersleri sırasında;belirlenmiş kip, zaman, şahıs formüllerini kullanarak Türkiye Türkçesiile yazdıkları cümlelerinde, ölçünlü Türkiye Türkçesi (Standart Türkçe)yapısından farklı biçimler ortaya koydukları gözlemlenmiştir. Öğrenciler,daha önce Türkiye'den giden ve anadili Türkiye Türkçesi olan öğretimüyelerinden ve ana dili Kazak Türkçesi olup da Türkiye'de on yıldanfazla bir süre eğitim için kalıp Kazakistan'a dönen öğretim üyelerindenTürkiye Türkçesi dersleri almışlardır.Özellikle zarf- fiillerin kullanım ve anlam özelliklerinin benimsetildiğibir çalışmada, "-p" , "-ArAk" ve "-A" zarf-fiil eklerinin tarz bildirmeişleviyle oluşturdukları cümleler örneklenmiş ve ana dili Kazak Türkçesiolan öğrencilerden, Türkiye Türkçesi ile benzer cümleler kurmaları istenmiştir.Öğrenciler, daha önce edindikleri Türkiye Türkçesi bilgisine de dayanarakaşağıdaki cümleleri örneklemişlerdir: Müzikleri çok dinleyip bestecioldum. /Derste uzun dinleyerek az söyledim. / Çalışa çalışa arkadaşlarımı da unuttum. / Ödevlerini bitirip uyumaya gitti (odasına çekildi)./Onun uyua uyua başı(n) ağırdı. / Sular aka aka her yer berbat oldu. Bucümlelerde, anlam ve yapı yönünden Türkiye Türkçesinin ölçünlü biçimlerindenbir sapma meydana geldiği görülmektedir. Bu sapmada; "KazakTürkçesi ile Türkiye Türkçesi arasında farklı olan zarf-fiilli kullanımlarınetkisi olmuş mudur? Öğrenciler her iki lehçedeki zarf-fiilli yapıları nasılkullanmaktadır?" sorularının etkili olup olmadığı araştırılmış ve konuyatarihsel açıdan yaklaşılarak hangi zarf-fillerin her iki lehçede ortakolarak işlek biçimde kullanıldığına bakılmıştır. Çalışmada, ölçünlü yapınındışına çıkma sebepleri; Kazak Türkçesinde kullanılan zarf-fiil eklerive bunların işlevlerinden hareketle araştırılacak, Türkiye Türkçesindekikullanımlarla karşılaştırılarak ölçünlü yapıların nasıl kullanılabileceğiortaya konmaya çalışılacaktır.

Fi'l-Lügati't Türkiyye" gösterdiği çeşitli özellikler açısından bu dönemde yazılan diğersözlüklerden farklılıklar arz etmektedir. Her şeyden önce gramer kısmı bulunmayanve tematik bir sözlük özelliği gösteren bu eserin son bölümünün konuşma cümlelerineayrılması esere konuşma kılavuzu hüviyeti kazandırmaktadır. Memlûk Dönemisözlüklerinin tartışmalı meselelerinden biri olan ç~ş değişimi hususunda her iki şeklinde tercih edildiği eserde, dönemin diğer sözlüklerinde ve eserlerinde hiç görülmeyenveya ender rastlanan iki imla özelliği dikkat çekicidir. Bunlardan biri söz başınday; diğeri ise v türemesidir.Söz başında y türemesi e sesi ile başlayan sözcüklerde görülmektedir. Ancak budurum e sesi ile başlayan tüm sözcüklerde geçerli değildir. Bazı sözcüklerde bu türemegörülürken bazılarında görülmemektedir.Söz başında v türemesi ise o sesi ile başlayan sözcüklerde görülmektedir. Ancakbazen dar-yuvarlak ünlü ile başlayan sözcüklerde de bu türemenin olduğunu görmekmümkündür.Bu çalışmada bir çağdaş Kıpçak lehçesi olan Kazak Türkçesinin konuşma dilindede görülen ve gramerler tarafından kaydedilen bu iki özelliğin bu lehçe ile ilişkisiüzerinde durulacaktır.

Fiilin; başlama, sürme, bitme anlamları olarak değerlendirilebilecek olan kılınış, fiilin hem bünyesiyle hem de ekler ve yardımcı fiiller aracılığıyla ayırt edilebilen bir kategoridir. Bu terim, Kazak Türkçesi dil bilgisinde sıypat, amaldıŋ ötüw sıypatı, sıypat kategoriyası gibi terimlerle karşılanmaktadır. Genel olarak Kazak Türkçesi gramerleri kılınışı bitme ve bitmeme üzerine kurarken bazı gramerler bu kategoriye sürme kılınışını da eklemektedir. Aynı zamanda bu eserler fiilin kılınışını belirleyen yapıları, ekler ve birleşik yapılar olarak iki grupta incelemektedir. Türkiye Türkçesinde ise kılınış konusu genel olarak fiillerdeki başlama, sürme ve bitme özelliklerine dayanarak incelenmektedir. Bu çalışmada Kazak Türkçesinde fiil kılınışını belirleyen ekler, yapıları ve anlamsal özellikleri dikkate alınarak, incelenmiştir.