Tatar tarihi üzerine ilk çalışmalar XX. yüzyılın başlarında tarih, edebiyat ve edebiyat bilimi dallarında ilk denemelerle başlar. Ancak Sovyet ideolojisi döneminde tarihsellik eğilimi, daha çok XX. yüzyılda gerçekleşen inkılapları ve savaşları konu eden eserlerle sınırlı kalmıştır. Altmışlı yıllar toplumunda Kruşçev yumuşaklığı ismi ile tarihe geçen açıklık ve demokratik değişimler, edebiyat ve sanat üzerindeki ideolojik baskıları biraz zayıflatır. Bulgar atalarımızın yaşadığı kadim topraklarda arkeoloji çalışmalarının başlatılması, edebiyatçıları yeni araştırmalara yönlendirir. Yeni sürecin kapıları ilk olarak Nurihan Fettah'ın İtěl Suvı Aka Torur (İtil Suyu Akıyor, 1969) adındaki romanıyla açılır. Bundan sonra, özellikle 1980'li yıllardan Tatar halkının en eski dönemlerde yaşadığı önemli tarihî evrelerini gün ışığına çıkartmakla birlikte, XX. yüzyılda gerçekleşen siyasi inkılaplar ve savaşlar, tarihte iz bırakan şahısları, açlık ve kolhozlaşma süreci gibi tarihî olayları yeniden değerlendiren çok sayıda roman yazıldı. Tatar tarihî romanının gelişiminin Türkiye'de günümüze kadar bir bütün olarak neredeyse hiç incelenmediğini göz önünde bulundurarak, çalışmamızda; Tatar tarihî romanının oluşumu, bu türün araştırılma durumu, tarihsellik konusunda çalışan yazarlar ve romanları üzerine bilgilendirme yapılmıştır. XX. ve XXI. yüzyılın başlarında yayımlanan Tatar tarihî romanları, yansıttıkları dönem ve kaleme alındıkları tarihî olaylara göre sunulmaktadır. Sonuç kısmında; içerdiği konuları ve yazarın edebî tarzı bakımından tarihî romanların çeşitli türlere göre sınıflandırılması yapılmış ve eserler tanıtılmıştır.

Köklü bir geçmişe ve zengin bir kültüre sahip olan Kazan Tatarlarınınyaşam tarzı, hayat şartları ve doğa koşullarını yansıtan gelenekleri Tataryazarı Möhemmet Mehdiyev'in Tornalar Töşken Cirde adlı romanında enince detayları ile kaleme alınmıştır. Romanda, Kazan Tatarlarının yüzyıllarötesinden gelen millî bayramı Saban Toyu'nun dışında, yerel ve ailevigeleneklerden de söz edilmiştir. Saban Toyu bayramı, günümüzde de kutlananve unutulmayan, yıllar içerisinde içeriği değişen ancak özünü, millîruhunu yitirmeyen bir şenliktir. Bazı Kazan Tatar gelenekleri farklı illereveya köylere özgü, yani yereldir. Örneğin, "Cilek Cıyu" (Çilek Toplama)geleneği çevresinde çilek olan köylerde, "Şel Beylev" (Şal Örme) geleneğikeçi beslenen bölgelere has olup sınırlı köylerde mevcuttur. "SoldatkaOzatu" (Askere Uğurlama) geleneği ise Tatarların yaşadığı her köydeyapılmaktadır. Zira 18 yaşını bitiren her genç askere gidip vatani göreviniyerine getirmek zorundadır. Möhemmet Mehdiyev romanında, ailevigeleneklerden de söz etmiştir. Yazar, aile geleneklerinin tüm aile fertlerinibir araya toplamakla kalmadığından, söz konusu geleneklerin insanlarınhayatındaki etkisinden bahsetmiştir. Kaybolan ve kaybolmaya yüz tutanbazı geleneklerin romanda yer alması, Kazan Tatarlarını yakından tanımakaçısından önemlidir. Örneğin; gençlerin sonbahar ve kış aylarındaarkadaşlarının evine oturmaya gittiği "Avlak Öy" (Tenha Ev), kaybolangeleneklerden birisidir. Ayrıca o gelenekleri gören büyüklerimiz de artıkbirer birer aramızdan ayrılmaktadır. Yeni neslin söz konusu eski geleneklerisadece romanlardan öğrenme şansı vardır. Gelenekler, geçmişi geleceğebağlayan bir köprüdür ki, geleneklerin nesilden nesle aktarılması omilletin özünün ve millî benliğinin korunmasını sağlar.