438 makalesinin yayımlandığı biliniyor. Prof. Dr. Nizami Ceferov ve Eli Şamil Hüseynoğlu vasıtasıyla temin ettiğimiz bilgilere göre; kitapları ilk yayım tarihine göre şunlardır

Bugünkü Moğolistan'ın sınırları içinde bulunan Orhun Yazıtları, Türk dilininbilinen ilk yazılı metinleridir. Bu nedenle bu metinler çağdaş Türk yazı dillerindede ilk metin olarak ele alınmaktadır. Bu çalışmada Orhun Yazıtları'nın çağdaş Türkyazı dillerinden Türkiye Türkçesine ve Kazak Türkçesine aktarımı üzerinde durulmuştur.Yazıtlardan cümleler ve kelimeler alınmış ve bu cümleler ve kelimelerin TürkiyeTürkçesi ve Kazak Türkçesinde karşılıkları tablo hâlinde verilmiştir. Bu incelemelerinsonunda Orhun Yazıtları'nın Türk lehçelerine aktarımında farklılıklar olduğutespit edilmiştir. Bu farklılıkların üç temel nedeni olduğu görülmüştür. Bunlar; anlamlandırmafarklılıkları, farklı okuma kaynaklı aktarma farklılıkları, gramer kaynaklıaktarma farklılıklarıdır. Bu sebeplerden dolayı farklı aktarılan cümleler tablolardateker teker gösterilmiştir.The Orkhon Inscriptions which located within the boundaries of Mongolia arethe first written texts of Turkic. Therefore these texts are considered as the first textsin the modern Turkic languages, too. In this work it was studied that the translation ofOrkhun Inscriptions to modern Turkish and Kazakh. Additionally some sentences andwords were taken from the inscription and listed on the table with their counterparts of Turkish and Kazakh. At the end of these investigations it was determined that thereare differences in the translation of Orkhon Inscriptions to modern Turkic languages.Briefly, there are three main reasons of these differences. These are difference of meaning,translation differences due to different readings and translation differences dueto grammar. Because of these reasons of translation differences, the sentences whichtranslated differently are shown one by one in tables.

In this article the occurrence of the phenomenon of enantiosemy and its nominativeand subjective evaluative aspects are focused on. The distinguished aspects ofnominative and subjective evaluative enantiosemy have been described. It is knownthat the semantic structure of the word consists of the lexical and connotative meaningof the word. In linguistics, particularly, in the researches and literatures on enantiosemythe phenomena of enantiosemy are distinguished according to occurrenceon the base of which meanings of the semantic structure of the word. Compare: Тўйтарқади, қизни никоҳ қилди. Авазхон йигитлари билан тўйчилар ҳам қайтди(The wedding broke up, the girl was betrothed. Avazxon's fellows and the guests of thewedding returned) ("Бўтакўз"); Агар ҳозирлик кўрмай шаҳарни кутсак, шаҳар-дан ёрдам чиқа бермаса, худди тўёнага ишониб, қўй олмаган тўйчи каби тўйқозонини тўнкаришга мажбур бўламиз (If we rely on the help from the city, we willhave to cancel the wedding) (А.Қодирий, "Обид кетмон"). These opposite meaningsshow that they appeared on the basis of the lexical meaning of the word and don'thave the speaker's modal attitude, and also this opposition in the meaning show that itis combined under one theme group based on the close relations of people. So, we canconsider the word тўйчи to be a nominative enantiosemy because this word means"a guest and a host". These two meanings have a strong base being in the same style.These both meanings of the word are usual, the word combination is enough for thelistener to understand, because, these meanings exist in the semantic structure of theword up to the speech.The article examines the essence of enantiosemy through ironical and sarcasticuse of evaluative words. The ways of the evaluative word change towards pejoration and melioration are outlined. The cases of hypocoristic use of swear words are reviewed.In illustrating the aspect of enantiosemy occurring in the result of subjectiveevaluation of the speaker we preferred to call it subjective evaluative enantiosemy.This aspect is seen in the following example by the words to become upset, poor thing,to punish: Оқ подшо шу қадар хафа бўлибдиларки, Черняевни капитанлик ун-вонидан маҳрум қилиб... генерал унвонини берибдилар. Банди бриллиант биланжилоланган олтин қилич ҳадя қилибдилар... Бир "бечора"ни "жазолаш" бўлса,шунчалик бўлади-да!! (The Tsar became so upset, that he deprived Chernayev of histitle of Captain….and gave him a title of General. He presented him a gold swordwith a hilt furbished with brilliant..."Punishing" a "poor thing" can be so much as itis) (Ў. Ҳошимов, Дафтар ҳошиясидаги битиклар). Using a word with an oppositemeaning is clarified by how well the author masters the language, his skills of usinglinguistic devices.The author's article is dedicated to study the phenomenon of enаntiosemy whichis a specific unit of lexicology. The author studies enantiosemy, which can be inferredfrom the nature of opposition in meaning, dividing them into nominative and subjective-evaluative enantiosemy. He states that denotative meanings of a word, shouldbe understood as the term of nominative enantiosemy while oppositive meanings ofa word, showing the speech's this or that subjective attitude and meanings of word,perty to a certain on text should be taken under the terms of subjective-evaluativeenantiosemy this two types of enantiosemy which can be distinguished with help ofabove - mentioned features are revealed on the basis of the materials from the Uzbeklanguage. The author holds a specific position in approaching this phenomenonas type of polysemy, apart from other researchers-dedicated on enantiosemy. Thisapproach can serve as a basis for conclusion on existence of both integral and differentialchemas among the oppositive meanings of words. as well, this article alsotouches upon conditions of revealed subjective-evaluative and the problems on aspectof antiphrasis giving distinctive theoretical conclusions.Makale, dil bilimine ait enantiyosemi hadisesi ve onun nominatif, öznel-değerlendiricigibi türlerini incelemeyi amaç edinmiştir. Makalede nominatif ve öznel-değerlendiricienantiyoseminin farklı özelliklerine değinilmiş, söz konusu özelliklerin leksikve konotatif anlamlar temelinde meydana geldiğine dikkat edilmiştir. Dil biliminde,özellikle de enantiyosemi hadisesinin ele alındığı çalışmalarda bu olayın yukarıdaandığımız çeşitleri kelimenin hangi anlamları temelinde ortaya çıktığı değerlendirilmiştir.Bunlar, zıt anlamlı kelimenin saf leksik anlamlarıdır ve içlerinde konuşanın yaklaşımınıbulundurmazlar. Buna göre toyçi (düğüncü) kelimesinin "misafir" ve "sakin"anlamları arasındaki zıtlık bir enantiyosemi örneğidir. Bu anlamlar kelimenin bilinenanlamlarıdır ve diğer kullanımlarda da aynı zıtlığı korur.Makalede kelimenin dolaylı anlamda kullanılmasıyla da enantiyoseminin ortayaçıktığına, yani olumlu anlama sahip bir kelimenin olumsuz, olumsuz anlama sahip kelimenin de olumlu anlam taşıdığına dikkat çekilmiştir. Bu tür enantiyosemi daha çokkonuşmacının öznel yaklaşımı sonucu ortaya çıkar. Bir kelime metin içinde konuşanıniletişimsel-durumsal amacı ve öznel yaklaşımına göre ters anlamda kullanılabilir.Makalede, enantiyosemi kelime bilimine ait özel bir hadise olarak ele alınmıştır.Müellif, anlam karşıtlığının doğal yapısına dayanarak enantiyosemiyi nominatif veöznel-değerlendirici şekilde iki türe ayırmıştır. Nominatif enantiyosemi olarak kelimeninnominatif anlamları arasındaki zıtlık, öznel-değerlendirici enantiyosemi olarakda öznel (olumlu-olumsuz) anlamlar arasındaki zıtlık kabul edilmiştir ve Özbek diliörneğinde bunu kanıtlamıştır. Diğer dil bilimcilerden farklı olarak enantiyosemiyeçok anlamlılığın özel türü olarak bakmıştır. Bu yaklaşım, integral anlamlar arasındakiyakınlığı ve diferansiyel anlamlar arasındaki karşıtlığı daha açık ortaya koymayayaramıştır. Ayrıca makalede öznel-değerlendirici enantiyosemi ve antifrazis hadiseleriarasındaki farklar hakkında da önemli teorik özetlemeler ve genellemeler yapılmıştır.

İdil-Ural bölgesinin batısında yaşayan Çuvaşlar özellikle dilleri ve dinleri ilebilim adamlarının ilgisini en fazla çeken Türk boylarındandır. Batı'da özellikle deMacar Türkolojisinde Çuvaşlara yönelik çalışmaların yoğunluğu dikkat çekmektedir.Bunun bir neticesi olarak dil, edebiyat, folklor, tarih, müzik gibi sosyal bilimlerinfarklı alanlarında çalışan Macar bilim adamları Çuvaşlarla ilgili çok sayıda yayınyapmışlardır. Bu bilim adamları arasında yer alan Gyula Mészáros'un Çuvaşlarlailgili yaptığı derlemeler dikkat çekmektedir. Günümüze kadar yapılan birçok çalışmanınana kaynakları arasında onun yaptığı çalışmalar özel bir yer tutar. Çuvaş folklorununher alanına ait çok sayıda malzeme, araştırmacı tarafından yayımlanmıştır.Yirminci yüzyılın başında İdil-Ural bölgesinde Tatarlardan ve özellikle Çuvaşlardanönemli malzemeler derleyen bu bilim adamının eserleri halk bilimi, dil, dinler tarihi,halk edebiyatı alanlarında temel malzemeleri teşkil etmektedir. Döneminin alan araştırmasımetotlarını mükemmel bir şekilde kullanarak çok sayıda metni derleyen vebunları iki cilt hâlinde yayımlayan Mészáros, derlemelerini yayımlamadan önce alanaraştırması tecrübesini aktardığı raporunu Macar Bilimler Akademisinde okumuş vebu raporu yayımlamıştır. Daha sonra Rusya'da da yayımlanacak olan rapor en azderlediği metinler kadar önemli başka bilgileri içermektedir. Onun derlediği metinlerinve günümüze kadar başka bilim adamlarının derleyip yayımladığı metinlerindeğerlendirilmesinde kullanılabilecek önemli açıklamalar bu raporda yer bulmuştur.Bu makalede adı geçen rapor dönemin bazı kaynaklarına da atıfta bulunularak değerlendirilmiştir.Chuvashes living in the west of Idil-Ural Region are Turkic ethnic groups whoattract attention of researchers by particularly their language and religion. The intensityof studies on Chuvashes in the west and especially in Hungarian Turcology isstriking. As a result of this, Hungarian researchers working on different branches ofsocial sciences such as language, literature, folklore, history and music, have a greatdeal of publications on Chuvashes. At this point, Gyula Mészáros, who is one of thoseresearchers and his collections on Chuvashes are remarkable. His studies have a specialplace as main references in studies carried out up to the present. Many materialsbelonging to all parts of Chuvash folklore have been published by the researcher. Theworks of that researcher, who compiled many important materials belonging to Tatarsliving in Idil-Ural Region and especially to Chuvashes, at the beginning of the twentiethcentury, constitute the main materials in folklore, language, history of religionsand folk literature. Mészáros, who compiled many texts of the period by using the fieldstudy techniques of the period perfectly and published them in the form of two volumes,had announced his report in which he reflected his field study experience to theHungarian Academy of Sciences and had published that report before he publishedhis collections. The report to be published in Russia later, includes other informationat least as important as the texts he compiled. The report in question has crucialexplanations that could be used in analyzing the texts he compiled and in the textscompiled and published by other researchers up to the present. The report mentionedin this study has been analyzed also by referring to some of the resources of the period.

Dede Korkut Kitabı'nın bilinen iki nüshası vardır. Bulundukları yerlere göre isimlendirilmişbu nüshalardan Dresden nüshasında on iki, Vatikan nüshasında ise altıdestan bulunmaktadır. Her iki nüshasının ortak bir dip nüshaya dayandığı yaygınolarak kabul edilmiştir. Bu ön kabule bağlı olarak, iki nüshada kolayca fark edilenfarklılıkların kaynağı nüshaları kopyalayan müstensihlerdir. Müstensihler, yaygın kanaatinaksine, metinler üzerinde düzenlemelerde bulunabilen kişilerdir. Nitekim DedeKorkut Kitabı'nın var olan iki nüshası bunun en çarpıcı örneğidir. Bu nüshalardakifarklılıklar kelime/ek tercihlerinden kurgulamaya ulaşabilen derecededir. Bu durum,Dede Korkut destanları üzerinde yapılan içerik ve kurguyla ilgili çalışmalarda dikkatealınmayan bir husustur. Bu makalede iki nüshanın müstensihleri "aile sevgisi","sözlü kalıpları kullanma", "kurgu dikkati", "kurgu eksiğini tamamlama", "ayrıntıcıtavır", "ek kelimelerle anlamı açma", "İslami terim kullanımı" ve "Kazan taraftarlığı"bakımından karşılaştırılacaktır. Böylece müstensihlerin de kendilerine ait dünyalarınınolduğu, onları basit bir kopyacı olarak görmenin, en azından her zamanmümkün olmadığı ortaya konacaktır.The Book of Dede Korkut has got two known copies as Dresden copy and Vaticancopy, which were named after the places in which they were found. The former one includes twelve epics while the latter has got six. It is broadly presumed that both copiesare based on one common copy. With regard to this presumption, it is said that thereason for the easily recognised differences is the scribes that copied them. Scribes,contrary to the common belief, are such people who can make some arrangements inthe text. Thusly, the two existent copies of The Book of Dede Korkut stand as moststriking examples of this. The differences in the copies can be seen in a range fromchoices of words or affixes to fictionalising. This matter is not usually taken into considerationin the content-related or fictional studies on The Book of Dede Korkut. Inthis essay, the scribes of the two aforementioned copies will be comparatively analysedin terms of "family love", "use of figures of speech", "consideration of fiction","complementaion of deficiencies in fiction", "elaborative manner", "elaborating onmeaning with additional words", "the use of Islamic terms", and "the advocay of Kazan."Hence, it will be suggested that scribes, too, have their own worlds, and seeingthem as mere copiers is not, at least, always possible.

İlk defa karşılaştığımız birini tanımak ve tanımlamak için önce ismini sorarız.İnsan ismi ile tanınır, topluma kendisini kabul ettirir ve bir değer kazanır. İnsan ismisayesinde kendisini ve çevresini tanımlar, onu anlamlandırır. Bu makale, bazı Türkşubelerine ait isimler üzerine yapılmış bir araştırmadır. Türk dilli halklarda isimlerinteşekkül etmesi ve işlenmesi ikiye ayrılır: gerçek/günlük ve epik isimler. Şor Türklerininepik metinleri bu bakımdan henüz incelenmemiştir. Burada iki temel kaynakanaliz edilmiştir: büyük aile ve ev sahiplerinin yazıldığı kayıt defterleri ve yazarınsaha çalışması verileri. Şor, Teleüt ve Çelkanların isimleri incelenmiştir. İsimleri etimolojikaçıdan analiz etmek, onları birkaç gruba ayırma imkânı vermiştir. Türk dillihalklar yan yana yaşadıkları Rusların bazı isimlerini almışlar, onları kendi dillerineuyarlamışlardır. Türk halklarında gerçek isimler tanıtıcı olması için baba adı ve sülaleadı kullanılır. Epik metinlerde kahramanların adları epitetlerle kullanılır. Buradaverilen isim listesi elbette tam değildir, ama bu liste yapılacak yeni araştırmalarlagenişleyecektir.To know about a person we meet for the first time we ask for his/her name. Aperson is known by his/her name and recognized by the society and appreciated. Byhis/her name a person defines his surrounding and himself and gives a meaning. Thisarticle is on research on the names of some Turkish communities. In the communites speaking Turkish the names are formed in two ways: the reel (persons) names and theepic names. The epic text of Shor Turkish hasn't been studied in this way. Two basic(main) resources have been analyzed; the registry notebook of the house owners, thebig families and the writer's field analysis datas. Shor, Teleut and Chelkan nameshave been investigated. Analyzing the names etymologically has given us the opportunityto divide them into a few groups. Turkish speaking people took the name of theRussians when they lived together and adapted them into their language. Turkishpeople usually use father's name and family name to be recognized. In epic texts thenames of the heros are used with epitets. The list of names given here is certainly notcomplete, but this list will expand with future studies.

Osmanlı döneminden beri bir Türk şehri olan Ahıska, tarihte yaşanan çeşitli olaylarnedeniyle bugün Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına dâhil olamamıştır. Ahıska'dayaşayan Türk halkı da sürgünler sebebiyle yurtlarından ayrılmak zorunda bırakılmışve farklı bölgelerde yeni bir hayat kurmak zorunda kalmışlardır. Tarihî Ahıska ağzıda, onu konuşan Ahıskalılarla birlikte farklı coğrafyalardaki farklı dil ve kültürleetkileşime girmiş ve ilişkide bulunduğu her baskın dil ve kültürden, az da olsa, izlertaşır hâle gelmiştir.Ama yine de Ahıskalıların ve dolayısıyla Ahıska ağzının, dil, kültür ve akrabalıkgibi unsurlar dikkate alındığında, Türk halkından ve Türkçeden farklı olmadığı görülür.Bu bakımdan Ahıska ağzı da Türkçenin sınır ötesi bir varyantı olarak değerlendirilmelive Türkiye Türkçesi ağız tasnifleri arasında yerini almalıdır.Makalede, bu gerçekten yola çıkılarak, Ahıska ağzının Türkçenin ağızları arasındakiyeri bilimsel ölçütlerle ve ayrıntılı olarak tespit edilmeye çalışılmıştır.Meskhetia, being a Turkish city since Ottoman period, today is not included inthe territories of Turkish Republic due to some events took place within the course ofthe history. Turkish population living in Meskhetia was also forced to leave their landbecause of the exiles, and they had to build a new life in different regions. Accordingly,historical Meskhetian dialect interacted with different languages and cultures in differentgeographies along with the Meskhetians speaking in that dialect, and leastwise,it began to bear the traces of each interacted language and culture.However, it is understood that Meskhetian people, and accordingly Meskhetiandialect is not different from Turkish population and Turkish when the elements suchas language, culture and affinity are taken into account. In this regard, Meskhetianlanguage should be evaluated as an extraterritorial variant of the Turkish language,and should be placed into the dialect classifications of Turkish dialects.In the article, it was attempted to determine the place of the Meskhetian dialectsin the Turkish dialects through scientific criteria and in a detailed manner on thebasis of the mentioned fact.

Ahıska Türkleri 1944 yılındaki sürgünden sonra bugün dünyanın çeşitli bölgelerinedağılmış olarak yaşamlarını sürdürmektedirler. Kendi vatanlarından uzakta yaşayanAhıska Türklerinin diğer Türk toplulukları gibi bir edebiyatı da bulunmamaktadır.Ancak, dünyanın farklı yerlerinde de yaşasalar bulundukları bölgelerde az da olsaedebî eserler veren Ahıska Türkleri de bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti'nde sonderece önemli kademelerde görevde bulunmuş Ali Fuat Azgur da bunlardan biridir.Asıl mesleğinin yanında şiirler de kaleme alan Azgur hemen hemen her konuda şiiryazmış, yaşadıklarını, hissettiklerini şiire dökmüştür. Azgur'un bu anlamda en önemliözelliği de aruz vezniyle şiirler yazmasıdır.Biz bu çalışmamızda hem bir asker hem de bir bürokrat olarak görev yapmış AliFuat Azgur'un şairlik yönüne vurgu yaparak onun "Aruz'un Meltemiyle" adlı şiirkitabında yer alan şiirlerini inceleyeceğiz.Meskhetian Turks have been scattered on different parts of the world since theexile in 1944. Since they live far from their homeland, they do not have a literatureof their own unlike other Turkic peoples. There are, however, a few Meskhetian Turkswho have had literary works. Ali Fuat Azgur, who served at important positions inTurkey, is one of those people. In addition to being a soldier, a high judge, Azgur also wrote poems on almost anything he witnessed or felt. His most distinct feature, perhaps,was his using prosody in his poems.In this study, I will examine the poems of Ali Fuat Azgur in his book "Aruz'unMeltemiyle", emphasizing his poetics.

"Jarapazan aytuw" kökeni İslam öncesine dayanan yüzlerce yıllık bir gelenektir.Ancak "jarapazan aytuw" geleneği ve tören yırlarından olan "jarapazan" SovyetDönemi'nde özellikle unutulmaya terk edilmiştir. Halk edebiyatı kitaplarında yalnızca"tenkit" maksadıyla yer alan "jarapazan aytuw" geleneği Sovyetler Birliği'nindağılmasından sonra tekrar canlanmıştır. Bu yazıda Kazaklarda jarapazan yırı incelenmiştir.Makalede önce "jarapazan" geleneğinin Kırgızlarda, Karakalpaklarda,Özbeklerde, Uygurlarda ve Türkmenlerdeki görünüşü ele alınmış, "jarapazan" sözününkökeni üzerinde durulmuştur. Sonra da "jarapazan"nın vakti, "jarapazanşı","jarapazan"ın maksadı, "jarapazan" hediyeleri, "jarapazan"ın yapısı ve içeriği gözönünde bulundurularak Kazaklarda "jarapazan geleneği" anlatılmıştır. Makaleninsonunda ise Kazakça jarapazan örnekleri aktarmalarıyla birlikte verilmiştir.One of the ceremony songs of Kazakh "jarapazan" was abandoned, forgotten,especially in the Soviet Union period. Only in the folk literature in "criticism" it hasbeen mentioned "jarapazan aytuw" tradition was revived after the breakup of the SovietUnion. In this article, "jarapazan" culture in Kazakhs was examined. First of all,view of traditions of "jarapazan" in the Kyrgyz, in the Karakalpaks, in the Uzbeks,Turkmen and Uighurs are discussed. Secondly, it was focused on the origin of theword "jarapazan". Then, considering of time, purpose, gifts, structure and content ofthe "jarapazan" in Kazakh the "jarapazan" culture is explained. Finally, examplesare given together with the transfer of Kazakh "jarapazan".

Enver Abidcan, çağdaş Özbek edebiyatının yaşayan temsilcilerindendir. Satirikedebiyat geleneğinin de önemli ediplerinden olan Abidcan, çocuk edebiyatına daönem vermiştir. Çalışmamızda yazarın kısa biyografisinin yanı sıra Özbekçeden aktarımıyapılan "Kezargon Boychechak (Gezen Bayçiçek/Kardelen)" isimli nevruz kıssasınayer verilecektir. Bu kıssada kışın sona erip baharın gelmesi olayının anlatımısırasında kış ile baharın mücadelesi ve varlıkların konuşturulmuş olması anlatımamünazara şekli kazandırmıştır. Bu bağlamda hem nevruzun geliş öyküsü, hem de kutsiyetininifade edilmesinde kullanılan masalsı anlatım dikkat çekmektedir.Enver Abidcan is one of the represantatives of modern Uzbek literature. One ofthe most important writers of satiric literature tradition, Abidcan also consideredchildren literature. In this article besides the author's short biography newroz parable"Kezargon Boychechak" that was translated from Uzbek will be recounted. Thisparable also turns into a debate during the process that creatures are personifiedwhen the winter ceased and spring rised. In this context, both the story celebrating ofNewroz festival and expressing its holiness draws attention at the narration of the tale.