316 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
  • Son 10 yıl
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Yazarlar
Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi Bağlamında Yûnus Emre’nin Eserlerindeki Atasözlerine Bir Bakış (A Review of Yunus Emre’s Proverbs in the Context of Old Anatolian Turkish Language)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 101-119
Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. Atasözleri, Türkçenin ilk devresinden bugüne kadaredebî eserlerde söz sanatı unsuru olarak kullanılmıştır. Yûnus Emre de şiirlerindesık sık atasözlerini kullanmıştır.Makalede Risäletü'n-Nushiyye ve Yûnus Emre Divanı'nda geçen atasözlerinintespiti yapılacak ve Yûnus Emre'nin üslubunda atasözlerinin yeri değerlendirilecektir.Proverbs are stereotype words. They have been used as rhetorics in literary workssince the first period of Turkish Language. Yunus Emre often used proverbs in hispoems.In this article, proverbs used in Risaletü'n Nushiyye and Yunus Emre Diwan is goingto be determined and the proverbs are going to be evaluated in Yunus Emre's style.

Rus Şecerelerinde Tatar Yönetici Aileler (The Tatar Ruling Houses in Russian Genealogical Sources)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 195-207
Tatar ve Rus tarihlerinin her ikisinin de tek ve değerli bir yadigârı olan 16-17.yüzyıl (resmî ve özel) çeşitli soy kayıtlarında "Tatar Hanlarının Şeceresi" (RodoslavnayaTatarskih Tsarey) korunmuştur. Bu metinler, varlıklarını 16. yüzyıl ortalarındanitibaren Tatar hanlıklarının çöküşüne bağlı olarak Rus devletinin yakın ilgisine borçludurlar.Bu metinlerin teşekkülü Rusların Kazan ve Astrahan'ı işgal etmelerindenayrı düşünülemez. Tatar kaynaklarına dayanan şecerelerin büyük bir kısmı 1550'lerdederlenmiştir. Bu şecerelerin eleştirel bir analizi yani her bir bilginin diğer çağdaş(Rus ve Şarki) kaynaklarla karşılaştırılması henüz yapılmamıştır; fakat bu metinlerinönemi şüphe götürmez. Bu yazıda söz konusu yadigârların dikkate değer birkaç yönüdeğerlendirilmeye ve gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.The "Genealogy of the Tatar Sovereigns" (Rodoslovnaya tatarskih tsarey) preservedin various (official and private) genealogical books of the 16th-17th centuriesis a unique and precious monument of both Tatar and Russian history. This text owesits existence to the lively interest of the Russian state in the inner relations of thedeclining Tatar states towards the middle of the 16th century. Its genesis cannot bedisconnected from the Russian conquests of Kazan and Astrakhan. The bulk of the genealogieswas compiled in the 1550s and based on Tatar sources. A critical analysis ofthese genealogies, comparing every piece of data with other contemporary (Russian and Oriental) sources, is a task yet to be accomplished, but the significance of thesetexts is beyond doubt. What I tried to do in this paper was to emphasise and analysea few noteworthy aspects of this group of monuments.

“Başkurt Destanları” Hakkında (On “Bashkir Epics”)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 223-227
başlamaktadır. Burada Başkurt adı üzerinde durulmakta, Başkurtların millet olmasına katkı sağlayan uruk ve kabileler açıklanmaktadır. (s. 11) Bu yazıdan sonra "I. Başkurt Halkına Ait Epik Eserlerin Araştırılması ve Sınıflandırılma- sı" başlığı altında "1. Epik Yadigârları Toplama ve Araştırma Tarihi" başlıklı yazı yer almaktadır. Burada Başkurt folklor araştırmalarının nasıl başladığı, Başkurt destanlarını araştıran ve inceleyen Rus ve Başkurt bilginleri, Başkurt folklorunu araştırmada önemli görev üstlenen kuruluşlar vs. bilgiler yer al- maktadır. Bu yazıdan öğrendiğimize göre uzun yıllar süren çalışmalar sonucu, 1970'li yılların başında Ufa'da 18 ciltten oluşan Başkort Halk İjadı (Başkurt Halk Edebiyatı) serisi hazırlanır ve Moskova'da Nauka Yayınevinde destan örneklerinin Başkurtça ve Rusça olarak yapılan ilmî baskısını yayımlama imkânı doğar. Başkurt destanlarını derleme ve yayımlama işine 20. yüzyılın 20 ve 30'lu yıllarında Gebdelehet Vildanov, Gebbes Devletşin, Segit Mirasov, Neki İsenbet, Gelimov Selem, Kirey Mergen, Ali Karnay gibi Başkurt bilim adamları önemli katkıda bulunur. Bilim adamlarının Başkurt destanlarını bi- limsel yönden inceleme ve bu yadigârları araştırmaya başlamaları ise ancak 20. yüzyılın 60'lı yıllarında mümkün olmuştur

“Kırgız Şiirinde Ekim Devrimi-Devrimi Hazırlayan ve Kabul Görmesini Sağlayan Sebepler” (On “October Revolution in Kyrgyz Poem-The Causes which Prepared and Provided the Acceptance of Revolution”)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 205-208
nasebetler sonrasında Ruslar Kırgız topraklarını işgal etmeye başlar. Yazar, işgal sürecinde akın adı verilen halk şairlerinin halkı uyarmak için yazdığı şiirleri tahlil eder ve akınların Kırgız toplumundaki sosyal görevlerine de işa- ret etmiş olur. Bu kısım pek çok eleştirmen ve kuramcının da tartıştığı, "şiirin sosyal görevi" olup olmadığı, olacaksa nasıl bir işlev üstleneceği gibi mesele- lere Kırgız sahası açısından bakma imkânı sağlamaktadır

“Azәrbaycan Dilinin Naxçıvan Dialektoji Atlası” Hakkında (On “Nakhchivan Dialectological Atlas of the Azerbaijani Language”)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 209-208
açıklayıcı bir metin yer alıyor. Hacıyev orada dillerin gelişim evreleri, ağız- ların oluşumları, Nahçıvan'ın tarihî ve etnik yapısı hakkında bilgiler vermiş. Daha sonra Nahçıvan ağzının genel özellikleri ve haritalara dayanarak temel ağız bölgeleri değerlendirilmiş. Tarihî ve yaşayan Türk yazı dilleri karşılaştı- rılarak ve ağız malzemelerinden yararlanılarak etnik hareketlerin açıklanabi- leceği örneklerle açıklamıştır

Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’in “Ahmed Yesevî’nin Fakr-Nâme’si Üzerine Bir İnceleme” Eserinin Özbekçe Tercümesi Hakkında (On Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’s Uzbek Translation of “A Research of Ahmed Yesevî’s ‘Fakr-Nâme’”

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 215-218
Taşkent'teki Nevruz Yayınevinde Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğ- retim Üyesi Prof. Dr. Abdurrahman Güzel hocamızın Ahmed Yesevî'nin Fakr- nâme'si Üzerine Bir İnceleme (Ankara, Öncü Yayınevi, 2008) kitabı Özbek Türkçesine çevrilerek yayımlandı (Abdurahmon Go'zal, Yassavi Faqrnomasi, Toshkent, Navro'z Nashriyoti, 2014, 268 sahifa)

Türk Dünyasından Haberler (News from the Turkish World)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 233-241
sanatçılar, Aksaray Belediyesinin düzenlemesiyle Eğri Minare, Ulu Cami, Zinciriye Medresesi, Helvadere Göleti ve Hasandağı, Ihlara, Güzelyurt, Ağzı- karahan, Narlıgöl gibi tarihî ve turistik bölgelerde gezi ve incelemelerde bu- lundular. Ünlü ressamlar, Aksaray'ın sahip olduğu tarihî ve kültürel değerlere hayran kalırken, bu değerleri tablolarına yansıtmak için özen gösterdiler

Uluslararası Azerbaycan Türkiye “Yedi Ulu Ozan” Sempozyumu (International Azerbaijan Turkey “Seven Great Poets” Symposium)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 219
Prof. Dr. Ehmed Qeşemoğlu: Ulu Ozanların Büyüklüğünün Sırları Prof. Dr. Şeref Boyraz: El Yazması Bir Mecmuadaki Pîr Sultan Şiirleri Prof. Dr. Şefeq Elibeyli: Fuzûlî'nin Farsça Divanında İrfanî Istılahlar Prof. Dr. Saadet Şıhıyeva: Nesimî Sözü, Zaman ve Mekânın Fevkinde Doç. Dr. Armağan Coşkun Elçi: Yedi Ulu Ozanın Halk Müziği

Uluslararası Nasreddin Hoca Sempozyumu (International Nasreddin Hodja Symposium)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 40 · Sayfa: 229-231
kündür: Hoca'nın Tarihî Kişiliği-Türbesi, Fıkraların İlk Kaynağı Yazma ve Basma Eserler, Hoca'nın Mizah Anlayışı, Halk Bilimi ve Hoca, Halkta-Genç- lerde-Çocuklarda N. Hoca Algısı, Yurt Dışındaki Nasreddin Hocalar, Çağdaş Sanatlar ve Hoca, Eğitim ve Hoca

ER TÖŞTÜK VE COODARBEŞİM DESTANLARINDA KULLANILAN CELMOGUZ MOTİFİ ÜZERİNE

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2015, Sayı 39 · Sayfa: 7-14
Manas, Semetey, Seytek, Er Töştük, Coodarbeşim, Kurmanbek, Seyitbek, Şırdakbek, Canış Bayış, Er Tabıldı, Canıl Mırza, Kız Darıyka gibi daha birçok Kırgız destanı, bünyesinde bulundurduğu zengin motifleri ile her zaman araştırma konusu halindedir. Konusu kahramanlık olan Kırgız destanlarında genellikle kahraman olağanüstü güce, ata, silaha elbiseye sahiptir. Başka bir deyişle, destanın başından sonuna kadar olağanüstülük seyredilir. Bu tür olağanüstü kahramanların karşılaştığı engeller veya mücadele ettiği düşmanları da kolay kolay öldürülmeyen olağanüstü güce sahip olan ya kahramandır ya devdir ya da başka bir dünyaya ait yaratıktır. Kırgız destan ve masallarındageçen Celmoguz da kahramanın karşılaştığı farklı âleme ait ve olağanüstügüce sahip bir karakterdir.Manas, Kurmanbek gibi birden fazla daireden oluşan Er Töştük'ün ikinci halkasınıCoodarbeşim Destanı teşkil etmektedir. Bu dairede, baba Er Töştük'ün birzamanlar yapamadığı işleri oğlu Coodarbeşim yapmaktadır. O da babası gibi uzun yolculuğa çıkar. Ancak Er Töştük'ün yolculuğu yer altı dünyasında geçerken Coodarbeşim ise bilinmeyen gizemli diyarlarda yolculuk yapar. Destanın sonunda iki kahraman da çeşitli düşmanlarla mücadele ederek uzun yıllar sonra doğduğu yere döner.Bu çalışmada, her iki destanda karşılaşılan ve her ikisinde de önemli bir yeresahip olan Celmoguz motifi üzerinde durulacak ve Celmoguz tipinin iki destandaki rolü değerlendirilecektir. Ayrıca Celmoguz'un destan ve varyantlara göre özellikleri ile farklılıkları tespit edilecektir.