3 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dil Kurumu
  • Çağatayca
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Anahtar Kelimeler

Ebu’n-nasr Sâmânî ve 19. yüzyılda yazılmış bir Uveysi tezkiresi üzerine

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2020, Sayı 70 · Sayfa: 79-139 · DOI: 10.32925/tday.2020.45
Türklerin Müslümanlığı kitleler hâlinde ve devlet kimliğiyle kabulleri, 10. yüzyılda Volga Bulgarları ve Karahanlılar döneminde gerçekleşmiştir. Dine intisapta erken dönemde yaşananları er-Rıhle, el-Kâmil, Mülhakâtü's-Sürâh, Târîhu Kâşgar, Hudûdü'l-Âlem gibi Türkçe dışındaki dillerde yazılmış seyahatname, tarih ve coğrafya kitaplarından öğrenmek mümkün olmaktadır. Söz konusu dönemi anlatan Türkçe eserler, genellikle menakıpname ve tezkire niteliğindedir. Telif veya çeviri olan bu eserlerin istinsah tarihleri ise oldukça geç dönemi işaret etmektedir. Bu çalışmada incelenen Uveysi tezkiresi, H 1219 (1804) yılında istinsah edilmiş olup 75a-83a sayfaları arasında Ebu'n-Nasr Sâmânî, 83a-102b'de ise Sultan Satuk Buğra Han menkabelerini içermektedir. British Library Or. 8161'deki Ebu'n-Nasr Sâmânî menkabesinin ilk yayını olan bu çalışmada yazmanın muhtelif nüshaları ve bunlara dair bilimsel yayınlar değerlendirilmiş, tarihî zeminde Türklerin İslam'a intisabı üzerinde durulmuştur. Makalede, mezkûr dönem hakkında menkabevi bilgi kaynağı olan, British Library Or. 8161'de mahfuz Tezkire-i Buğra Han yazmasında yer alan Ebu'n-Nasr Sâmânî metninin çeviri yazısı ve Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmıştır. Ayrıca üzerinde çalışılan bölümün dil bilgisi özellikleri ortaya koyulmuştur. Yazmanın genelinde Çağatayca ögelerin hâkimiyeti söz konusudur ancak bilhassa manzumelerde 14. yüzyıl Doğu Türkçesinin dil özelliklerinin de korunduğu saptanmıştır. Bu bakımdan, Farsça bir metinden çeviri olan yazmanın erken bir çeviri ve geç bir istinsah olduğu söylenebilir.

Babürname’de Geçen Askerî Terimler Üzerine (On Military Terms in Baburnama)

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2014, Cilt 62, Sayı 1 · Sayfa: 27-104
Türklerin askerî teşkilatı en az Türkler kadar eskidir. Daha sonraki devirlerde başka milletler de bu sistemi kullanmış, geliştirmiş ve başka kültürlere de aktarmışlardır. Babür İmparatorluğu da bu sistemi kullanan Türk imparatorluklarındandır "Babürname" aracılığıyla Babür'ün ordusundaki pek çok askerî terim hakkında bilgi sahibi de olabiliyoruz. Bu terimler aynı zamanda birer dil malzemesidir. Bu dil verilerini, tarihî arka plan ve günümüz askerlik sistemleri ile karşılaştırmak, Türk askerî geleneğinin tarihteki seyir ve yansımalarının isabetli bir biçimde tetkik edilmesine yardımcı olacaktır

 Bâbürnâme’ye Göre Ali Şir Nevâyî (Ali Shir Nevayi according to the Baburname)

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2014, Sayı 37 · Sayfa: 41-50
Bâbür'ün oldukça hareketli geçen bir hayatın içinde kaleme aldığı Bâbürnâme, edebiyat tarihimizin en kayda değer eserlerinden birisidir. Bâbürnâme, tarihî bilgiler yanında Herat, Semerkant gibi şehirler ve zamanın önemli kültür ve devlet adamları hakkında da çok önemli bir kaynak eserdir.Bâbürnâme'de anlatılan en mühim şahsiyetlerden biri de Ali Şir Nevâyî'dir. Nevâyî eserleri ve hizmetleriyle Çağatay edebiyatı içinde önemli bir yeri olan bir sanatkâr ve devlet adamıdır. Nevâyî hakkında Bâbürnâme'de anlatılanlar, ilk elden bilgiler olması bakımından hayli önemlidir. Bâbür, hatıralarında Nevâyî hakkında ilginç bilgiler, anekdotlar vermekte ve bunlarla ilgili çeşitli yorumlar yapmaktadır. Bâbürnâme, Nevâyî hakkında verdiği bu bilgilerle de dikkat çeken bir eserdir