17 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Etymology
Yayın Yılı
Anahtar Kelimeler

ANDREAS TIETZE, TARİHİ VE ETİMOLOJİK TÜRKİYE TÜRKÇESİ LUGATI (CİLT 2, F-J, WIEN 2009)’NA KATKILAR

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2010, Cilt 58, Sayı 1 · Sayfa: 199-211
Bu çalışmada Andreas Tietze tarafından hazırlanmış olan ve Türkiye Türkçesinin söz varlığına ait kelimeleri ihtiva eden etimolojik sözlüğün ikinci cildi üzerinde durulacaktır. Tietze, eserinin ön sözünde incelediği bazı kelimelerin kökenini tespit edemediğini ifade eder. Bu kelimeler sözlükte çift soru işareti ile gösterilmiştir. Biz, bu durumdan hareket ederek sözlüğü baştan sona okuduk. Tietze'nin kökeni konusunda tereddüt yaşadığı bazı kelimeler hakkında görüşlerimizi ortaya koyduk.Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı'nın ilk cildi 2002 yılında yayımlandığında Türkoloji camiasında, özellikle de Türkiye'de büyük yankı ve heyecan uyandırmıştı. Gerçekten de bu heyecan, yıllardır dilimize pelesenk olmuş "Türkiye Türkçesinin sağlam ve güvenilir bir etimolojik sözlüğü hâlâ yazılamadı." sözünün gerçeğe dönüşmesinin sonucu muydu acaba? Hele hele Tietze'nin sözlüğün altı yedi cilt gibi düşünüldüğünü ifade etmesi umutları iyice yeşertmişti

TÜRKÇEDE YARDIM SÖZÜ KÖKEN BİLGİSİ VE KAVRAM ALANLARI

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 2 · Sayfa: 69-76
Genel Türkçede Nog. yardam; Tat. yardem ~ yerdem; Bşk. yarźam; Özb. yårdam; Uyg.yardem; Tü., Gag., Az., Kmk. yardım; Kırg. cardam; Kzk., Kklp. jèrdem biçimlerinde görülensözün kökeni konusunda tartışmalar vardır. Makalede Türkçe yardım (< yardam) sözününKarahanlıcadan beri bilinen yarı "yardım" sözüne dayandığı öne sürülmektedir. AyrıcaTürkçedeki ve diğer dillerdeki "yarım" ve "yardım" kavramları arasındaki anlam ilişkileriincelenmektedir.

VURUŞ KAVRAMLI TÜRKÇE AKRABA KELİMELER: SES OLAYLARI VE ETİMOLOJİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2007, Cilt 55, Sayı 2 · Sayfa: 151-174
Türkçe kelimelerin anlam alanları konusu Türk dil bilimciliğinin en güncel veönemli konularından birisidir. Türkiye Türkçesi ve Özbekçedeki çekiç kelimeleri farklıanlamlarda kullanılmalarına rağmen, bu kelimeler arasında bir anlam bağlılığı bulunmaktadır.Bu bağlılık söz konusu kelimelerin etimolojik kökeni incelenirken, vuruşkavramı olarak ortaya çıkıyor. Vuruş kavramı açısından incelenen aşağıdaki kelimelerinde Eski Türkçedeki "tokı" fiil kökünden türemiş oldukları ve türevlerin birçokfonetik değişmelere maruz kaldıkları hem de bu kelimelerin kendi köküyle ve bir birleriylevuruş kavramı çerçevesinde bağlana bilecekleri ortaya çıkıyor: Eski Türkçedekitokuş, sokuş, soğuş; Türkiye Türkçesindeki savaş, tokmak, tokaç, çekiç, dövdü, döveç,döven, değirmen; Özbekçedeki çekiç/çäkiç, çökiç, çokmar ve Karakalpakçadaki şökkiş.

SÖZLÜKLERDE SULARINDA KELİMESİ VE KÖKENİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2006, Cilt 54, Sayı 2 · Sayfa: 139-148
Türk dilinin söz varlığında yer alan sularında kelimesinin kökeni hakkında bugünekadar sözlüklerde verilen bilgiler, bilimsel kaynaklar doğrultusunda yeniden değerlendirilmişve kelimenin Türkçe su (

TÖKEZLEMEK KELİMESİNİN KÖKENİ ÜZERİNE

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2005, Cilt 53 · Sayfa: 185-188
Bu yazıda tökezlemek kelimesinin kökeni üzerinde durulmaktadır. Kelimenin hangi ses ve anlam aşamalarından geçerek bugüne geldiği gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Bu konuda Türkçe "diz, göz, omuz" gibi ikili organ adlarından yararlanılmıştır.

Han Duvarları Gibi...

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2004, Cilt 52, Sayı 2 · Sayfa: 49-69
Dil üzerinde bir konu belirleyip bilimsel bir yazı yazmak için yola çıkmayı düşünen bir yolcu, Türk dilinin binlerce yıllık kelimeler coğrafyasında zihinsel bir yolculukta bulur kendini. Kelimelerin gizemli ve "Beni çöz!" diyen bakışlarıyla esriyen yolcu, onları anlamlandırarak ayılmaya çalışır. Birleşik eylemler, ikilemeler, soru cümleleri, yapım ekleri, kelime kökleri, zaman ekleri sağanağında, yalnızca kendini ıslatanlarla söyleşir. Witgenstein'ın Cambridge'de dile getirdiği "Benim yapıtlarım, biri yazılı olmayan iki bölümden oluşur. Önemli olan bu yazılı olmayan bölümdür." sözleri Türkologlar için de geçerlidir ve her alim, yazma sürecinde bu yazılı olmayan kelimelerin yolcusudur.

Soyka Sözü Hakkında

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2004, Cilt 52, Sayı 1 · Sayfa: 99-106
Bu çalışmada Türkçedeki soyka sözünün etimolojik incelemesi yapılmıştır. Türkçenin tarihi dönemlerinde ve Anadolu ağızlarında nasıl kullanıldığını gösteren örnekler üzerinde durulmuştur. Türkologların bugüne kadar soyka sözü hakkında ne söylediklerine değinilmiştir. Bu değerlendirmeler sonunda Türkçede biri ödünçleme diğeri yerli olan iki farklı soyka sözünün bulunduğu tespit edilmiştir.