27 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dil Kurumu
  • TÜRKİYE TÜRKÇESİ
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Yazarlar
Anahtar Kelimeler

GÖSTER- VE GÖRSET-/ ĠÓRSETFİİLLERİNİN YAPISI ÜZERİNE

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2005, Cilt 53 · Sayfa: 124-139
Bugün Türkiye Türkçesi yazı dili ve ağızları ile bazı çağdaş Türk lehçelerinde aynıanlamda kullanılan biri göster-, diğeri görset- ~ körset- şeklinde olan iki fiil şekliylekarşılaşılmaktadır. Bunlardan görset- / körset- şekli, bazı dilcilerce göster- / kösterbiçiminingöçüşmeli şekli sayılmış; bu da genel bir kanaat oluşturmuştur.Ancak, bu çalışmada bunun böyle olmadığı, yani ortada bir fiilin biri asıl, diğerionun göçüşmeli şeklinden oluşan iki fiil varyantının değil, tam tersine aynı anlamdaiki fiilin bulunduğu Türk dilinin tarihî ve çağdaş verileriyle ortaya konulmuştur.Buna göre, göster- (< köster- < kö-z-ter-) ve görset- / körse- / körsöt- ( < kö-r-üz+e-t-) fiilleri, Türk dilinde 13. yüzyıldan beri var olan iki ayrı yapıdaki fiildir. Bugün de çağdaş Türk lehçelerinde kullanım sıklıkları farklılaşmış olarak varlıklarını sürdürmektedirler.

Türkiye Türkçesinde Asli Uzunluk Belirtileri

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2004, Cilt 52, Sayı 2 · Sayfa: 19-30
Türk dilindeki asli uzun ünlüler, Yakut ve Türkmen lehçelerinde sistemli olarak korunmuştur. Tarihi metinlerde, kullanılan alfabe ve standart olmayan imla geleneklerinden kaynaklanan sebeplerle, düzenli olarak takip edilemeyen asli uzunluklar, günümüze gelinceye kadar çoğunlukla kısalmıştır. Düzenli olarak korunamayıp kısalan uzun ünlüler, geride çeşitli fonetik kalıntılar bırakmıştır. Başta tonlulaşma olmak üzere, Türkiye Türkçesi ve diğer lehçelerde görülen ünlü genişlemesi, ses türemesi, ikizleşme gibi fonetik gelişmelerin, önemli ölçüde, uzun ünlülerle ilgisi bulunmaktadır.

Türkiye Türkçesinde Sıfatsı-İsimsi Şekiller Üzerine

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2003, Cilt 51, Sayı 1 · Sayfa: 151-169
Bu makalede sıfatsı-isimsi şekiller adı altında türkologların çoğu tarafından geleneksel olarak ortaç adlandırılan -Dİk, -(y)EcEk ve -(y)Esİ şekilleri incelenecektir.

Türkiye Türkçesinin Ses Varlığı ve Seslerin Kullanım Sıklığı

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2002, Cilt 50, Sayı 2 · Sayfa: 57-65
Bu çalışmada Türkiye Türkçesindeki seslerin kullanım sıklığı metinler üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. Türkçede kullanılan seslere, kullanım sıklığı açısından bakıldığında, ünlülerin daha fazla kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca seslerin imla kılavuzundaki kullanım oranları ile metinlerdeki kullanım oranları karşılaştırıldığında bazı seslerin kullanım oranlarının değiştiği görülmektedir. Çalışmada bu değişikliklerin sebepleri üzerinde de durulmuştur.

Türkiye Türkçesi Üzerindeki Gramer Çalışmaları ve Bu Çalışmaların Günümüzdeki Durumu

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2002, Cilt 50, Sayı 1 · Sayfa: 40-59
Bu makalede önce Türkiye Türkçesindeki gramer çalışmalarının XIII-XIX. yüzyıllar ile Tanzimattan günümüze kadar uzanan dönemlerdeki bağlantıları ve bu dönemlerin genel özellikleri üzerinde durulmuştur. Daha sonra da 1910'dan günümüze kadar uzanan günümüz Türkiye Türkçesinde yapılan çalışmaların özellik ve nitelikleri ile hedeflenen gelişme açısından yapılması gerekenler üzerinde durulmuştur.

Divanü Lügati't-Türk'ten Türkiye Türkçesine

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2001, Cilt 49 · Sayfa: 147-161
Divan'ın söz dağarcığı Türkiye Türkçesinin söz varlığı ile karşılaştırıldığında sanılandan daha fazla sözcüğün gerek ölçünlü dilde gerekse yerel ağızlarda ya olduğu gibi ya da çok az değişikliğe uğrayarak kullanıldığı görülür. Bu kadar değişikliğin Oğuzca kaydıyla verilen sözcüklerle Çağdaş Türkiye Türkçesinde kullanılan biçimler arasında da var olduğu açıkça gözlenmektedir. Bu değişikliklerin çağdaş Oğuz grubu lehçelerinin dışında kalan öbür lehçelerde daha çok meydana geldiği bilinen bir gerçektir.Somut bir kanıt oluşturması daha çok meydana geldiği bilinen bir gerçektir.

Türkiye Türkçesi Ağızlarında #h Sesi Üzerine

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2001, Cilt 49 · Sayfa: 129-146
Dilde tarih içinde pek çok sesin değişikliğe uğradığı bilinmektedir. Bu sebepten, bugün tek bir ses olarak gördüğümüz bazı şekiller, aslında farklı fonemlerin değişikliğe uğrayarak aynılaşmış halleri olabilmektedir. Türkiye Türkçesindeki kelime başı h- seslerinin de farklı kaynakları vardır. Yabancı asıllılarda bile ön türeme olmayan #h- sesi bulunmaktadır. Bu yazıda Türkiye Türkçesi ağızlarında bulunan h-'ler sınıflandırılmıştır.

Türkiye Türkçesinde Ünlüler ve Ünsüzler

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 1999, Cilt 47 · Sayfa: 41-50
Makale üç ana başlıktan oluşmaktadır. Ünlülerin oluşumunda görev alan organların tanıtımı ve işlevleri, ülkemizde ünlüler üzerinde yapılan çalışmalar ve ünlülerin sınıflandırılması, ünlülerle ilgili olarak Almanya'nın Trier Üniversitesi Fonetik Bölümünde yapılmış olan araştırma sonuçları.

Türkiye Türkçesinde Basit ve Birleşik Zarf-Fiillerin İfade ve İşlevleri

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 1999, Cilt 47 · Sayfa: 279-364
Zarf-fiil denilince bugüne kadar esas itibariyle basit zarf-fiiller akla gelmiş, bunlar üzerinde de, ifade ve işlevler esas alınarak yeterli inceleme yapılmadığı için olacak, istisnalar hariç, üstünkörü durulmuştur. İşte bu sebepten bu yazıda Türkiye Türkçesindeki zarf-fiiller incelenmiştir.