497 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dil Kurumu
  • Son 10 yıl
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Yazarlar
Anahtar Kelimeler

Yeni Uygur Türkçesindeki +lAr Ekine Bir Bakış

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 173-186
Türk dilinde çokluk kategorisi sözcükler, ekler ya da sözcük grupları ile sağlanmaktadır. +lAr eki, Yeni Uygur Türkçesinde çokluk anlamını karşılamak için kullanılan tek biçim birimi değildir, işteşlik eki de çokluk işlevi ile kullanılabilir. +lAr eki, sadece çokluk anlamını değil topluluk, grup, mensubiyet, saygı, kuvvetlendirme, o ve onun yanındakiler ya da onun ile bağı olan kişiler gibi pek çok anlamı da karşılamaktadır. Ekin sıralamadaki yeri, ifade ettiği anlama göre değişebilir. Ek çoğu zaman isim ile iyelik eki arasında, daha seyrek olarak iyelik ekinden sonra kullanılır. Yeni Uygur Türkçesinde bu ek +lar, +ler görünümündedir ancak bu ekten sonra başka bir ek gelip +lar/+ler eki açık orta hece konumuna geçerse +lir şekline dönüşür. +lAr eki kimi durumlarda büyük ünlü uyumu dışında kalmaktadır.

Kaşgar Gecesi Destanı

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 187-206
Kaşgar Gecesi, Abduréhim Ötkür tarafından 1948-1949 yıllarında yazılmış ve 1979 yılında yayımlanmıştır. Kaşgar Gecesi, Leyla ve Kerim'in aşkını dile getiren bir destandır. Ötkür, Kerim ve Leyla (Leyligül)'nın gördüğü zulmü, feodal güçlerin zalim yöneticilerle birlikte halka uyguladıkları baskıları ve adaletsizlikleri trajik biçimde anlatarak destana sosyal boyut kazandırmıştır. Destanda zalimler hicvedilirken zulme boyun eğmeyen kişiler kahraman olarak alkışlanır. Destanda lirik ve epik özellikler iyi harmanlanmıştır. Destan yazıldığı dönemin sosyal hayatını, Uygurların örf ve âdetlerini yansıtmaktadır. Destan kahramanlarından Kerim, kahramanlığının yanında bilgece ve zekice davranışlarıyla da dikkat çekmektedir. Kerim, destanda ümit ve metanetin sembolüdür. Leyla ise vefalı, vicdanlı ve zeki bir kızdır. Ötkür, Leyla'nın hayâ, fazilet ve cesaretine sık sık vurgu yapmaktadır.

Balkan Göçmenlerinin Bursa’daki Mezar Taşları

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 345-354
Türkiye'nin dördüncü büyük şehri olan Bursa, doğal güzelliği ve tarihsel zenginliği ile Marmara Bölgesi'nin önemli bir kentidir. 1783 yılından başlayarak Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte yoğun dış göçe maruz kalan Bursa özellikle Balkanlar'dan göç almıştır. Göçmen şehri olarak adlandırılan Bursa'da mezar taşları ait olduğu toplumun kültürünü gösterir. Mezar taşı üzerine yazılan yazılar üzüntüyü ifade etmekle birlikte o şehrin tarihi, dili, edebiyatı ve sanatı hakkında bilgi verir. Bu çalışmada, göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı Mudanya ilçesi, Hürriyet ve Görükle mezarlıkları başta olmak üzere Ahmet Paşa, Hamitler, Pınarbaşı, Fethiye ve Çekirge mezarlıklarında Balkan göçmenlerinin mezar taşlarında yazan sözlerle yer alan motiflerin bugünkü durumu incelenmeye çalışılacaktır.

Mısır’daki Arap Harfli Kitabeler Üzerine Bir Değerlendirme

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 251-279
Tolunoğulları, Eyyubiler ve Memlukler'den günümüze ulaşan belli başlı kitabeler yanı sıra Osmanlı Devleti'nin hâkimiyeti süresince Mısır'daki Arap harfli kitabelerin gelişimi üzerinde bir değerlendirme yapılmıştır.

Erzurum İli Vakfiyeleri̇nde Taş Özetler

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 355-379
Doğu Anadolu Bölgesi'nde tarihî geçmişiyle önemli bir yere sahip olan Erzurum, içerisinde barındırdığı kültürel varlıkları ile de geleceğini belirlemiştir. Erzurum'da inşa edilen eserleri üç ana grupta değerlendirmekteyiz. İlk grubu Saltuklu dönemi eserleri oluşturmaktadır. İkinci grubu İlhanlı dönemi yapıtları meydana getirir. Üçüncü grubu ise Osmanlı dönemi kültür varlıkları oluşturur. Taşa ve mermere işlenen vakfiyeleri ile Erzurum ayrı bir yere sahiptir. Bu vakfiyelerden ilki 1310 miladi tarihli Yakutiye Medresesi'dir. Yapının güney eyvanına yerleştirilen ve doğu, batı duvarlarındaki ikişer satırlık yazıt, Hoca Yakut'un Medresesi için düzenlettiği vakfının özetidir. Elbette sayfalar dolusu vakfiyelerinin tümünün taşa yazılması mümkün değildir. Vakfiyelerdeki en önemli olumsuzluk, vakfiyenin kaybolmasıdır. Bu durumdan çekinmiş olmalılar ki özetlerinin taşa veya mermere yazdırılması, vakfiyenin âdeta ölümsüzleştirilmesidir. İkinci örneğimiz Osmanlı dönemine ait XVII. yüzyıl eseri olan Caferiye Camii'nin mahfilinde, kuzey duvara yerleştirilen mermer üzerine yazılmış vakfiye özetidir. Günümüze sadece camii ve çeşmesi ile gelebilen külliyenin diğer yapılarının ve vakfedilen vakıf mallarının neler olduklarını belirleme imkânı sağlanabilmektedir. Üçüncü örneğimiz dünyada bir başka örneğini görmediğimiz bir çeşme üzerinde yer alan vakfiye özetidir. XVIII. yüzyıl eseri olan Hacı Mehmed Ağa Çeşmesi üzerinde yine mermere yazılmış on satırlık vakfiye özeti ile Hacı Mehmed Ağanın yaptırdıkları ve bağışladıkları malların özetidir. Taş vakfiye özetleri, yazı tarzları yani hattatları ve taş yontucuları yani hakkâkları açısından da oldukça dikkat çekicidir. Bu üç örnek makalemizde ayrıntılı bir şekilde değerlendirilip irdelenecektir.

“Török Népzene-I: MTA Zenetudományı Intézet - Karachay-Balkar Folksongs - Kyrgyz Folksong

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 389-397
Sadece Avrupa ülkelerinde değil, hemen hemen bütün dünyada önde gelen Türkoloji çalışmalarında Macar Türkologların katkıları bir hayli önemlidir. Nerdeyse iki yüz yıldan beri ortaya koydukları eserler, yeni yetişen bilim insanlarına daima yol göstermiş, ışık tutmuş ve araştırmalarına temel oluşturmuştur. Geçen yıllarda yayın dünyasına çıkmış olan kitaplar ile makalelerin büyük bir bölümü bugün bile değerini yitirmemiş, önemli birer kaynak görevini üstlenmişlerdir. Türkçenin ve Macarcanın Ural-Altay dil ailesi içinde yer alması dolayısıyla bir yandan her iki dil arasındaki ilişkiler incelenmiş, diğer yandan da Orta Asya topraklarından getirilen maddi ve manevi kültür ürünleri hakkında karşılaştırmalı çalışmalar yapılmıştır.

Türkçede Nesne Tekrarlı Fiiller” Adlı Eser Üzerine

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 381-387
Diğer dillerde olduğu gibi Türkçede de dil ögelerini "anlamlı dil ögeleri" ve "görevli dil ögeleri" olarak iki grupta değerlendirmek mümkündür. Türkçenin anlamlı dil ögelerini: ad soylu kavram işaretleri (adlar / isimler, zamirler / adıllar, sıfatlar / ön adlar, zarflar / belirteçler) ve eylem / fiil soylu kavram işaretleri (basit, türemiş ve birleşik eylemler / fiiller) oluşturmaktadır. Türkçenin görevli dil ögelerini ise: ekler, ek + ekler, ilgeçler / edatlar, ek + edatlar ve bağlaçlar oluşturur (Gemalmaz 1992: 153- 165; Alyılmaz 1994: 1-6; Alyılmaz 2017: 3).

“8. ULUSLARARASI DERGI FUARI”, 4 MAYIS-9 MAYIS 2017 TARIHLERI ARASINDA İSTANBUL’DA YAPILDI

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 415-418
TÜRDEB, TİKA, Türk Telekom WPU, Albayrak Medya, Başakşehir Belediyesi, TCDD ve Millî Eğitim Bakanlığının desteğinde gerçekleşen "8. Uluslararası Dergi Fuarı", 4 Mayıs - 9 Mayıs 2017 tarihleri arasında, İstanbul Sirkeci Garı'nda yapılmıştır. Türkiye Dergiler Birliği Derneği (TÜRDEB) ve Dünya Dergiler Birliği (World Periodical Union-WPU) tarafından Sirkeci Garı'nda gerçekleştirilen Fuar'a, Türkiye'den ve yurt dışından; öğrenci dergilerinden okul, gençlik ve çocuk dergilerine kadar pek çok farklı alanda 500'e yakın dergi katılmıştır.

UNESCO 2017 Molla Penah Vâgif Yılı’nın Azerbaycan’da İlk Önemli Eseri

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2017, Sayı 44 · Sayfa: 403-413
3-18 Kasım 2015 tarihleri arasında Paris'te toplanan UNESCO (BM Eğitim Bilim ve Kültür Teşkilatı) 38. Genel Konferansı'nda alınan karar çerçevesinde, Azerbaycan'ın önemli şairlerinden Molla Penah Vâgif (1717-1797), doğumunun 300. yıl dönümü dolayısıyla "UNESCO 2016-17 Ünlü Şahsiyetler-Önemli Olaylar Takvimi"ne alınmıştır.