"Huá-yí-yì-yǔ" (華夷譯語), Míng (明) Hanedanı'nın (1368~1644) başlagıcından beri telif edilegelen Çince ve komşu dilleri arasındaki türlü lügatçelerin (ve tümce örneklerinin) genel bir adıdır. 2. ve 3. gruplardaki lügatçelerde Uygurca malzeme bulunmaktadır. 2. gruptaki lügatçelerin Çin harfli ve Uygur harfli olan nüshalar olmasına karşın 3. grupdaki lügatçeler ise sadece Çin harfli olan nüshalardır. 2. gruptaki lügatçelerde Uygurca sözcükler Uygur yazısı ile de yazıldığı için nispeten kolay tespit edilebilir ve okunabilir. 3. gruptaki lügatçelerde bulunan Uygurca malzemeyi işlemek için hem eski Uygurcadan hem de Çin yazısından anlamak gerekiyor.3. gruptaki lügatçelerde 15. yüzyıl Uygurcasının 820'den fazla sözcüğü bulunmaktadır. Böylece sadece Çin yazısıyla kaydedilmiş en zengin Türkçe malzeme konumundadır. Bu Uygurca malzemeyi işleyen sadece Masahiro Shōgaito ve YongSŏng Li'dir. Çok ayrıntılı bir çalışma yapmasına karşın Masahiro Shōgaito bazı sözcükleri ya yanlış okumuş ya da okuyamamıştır. Çin yazısında birbirine benzeyen harfler çok olduğu için elle istinsah edilirken yanlış aktarılan harfler az değildir, hatta Çince sözcüklerde bile böyledir. Buna göre, bir an önce mevcut olan 3. gruptaki bütün nüshaları ve kopyalarını bir araya getirerek herkesin kullanabileceği bir kitap halinde yayımlamak ve bütün nüshalara bakarak Uygurca sözcükleri doğru okumak gerekiyor

Hayvancılık geleneği asırlar boyu Kırgızlarda önemli bir yer tutmaktadır. Hayvancılık Kırgızlar için hem bir geçim kaynağı hem de kültürün bir parçası olmuştur. Kırgızistan'da hayvancılık geleneğinin devam ettirilmesiyle birlikte misafir ağırlama geleneğinde genellikle büyük veya küçük baş hayvan kesilmesi önemli yer tutmaktadır.Bu makalede, Kırgız Türkçesindeki koyun kemik isimleri, misafir ağırlama sırasındaki dağıtımı ve kemik isimleri etimolojik yönden incelenecektir. Bununla birlikte Kırgız Türkçesinin Batken şivesi, öbür Türk dilleriyle karşılaştırılacaktır

Sanskritçesi "Saddharmapuṇḍarīka-sūtra" olan Kuanşi im Pusar, Budist Uygur çeviri edebiyatına ait önemli bir eserin Çince aslına dayandırılarak yapılmış bir tercümesidir. Bu eserin tekrar ele alınmasının en önemli sebeplerinden biri Çince ile karşılaştırılarak farklılıkların ortaya konması, Uygurca metnin daha doğru anlaşılmasının sağlanmasıdır. Bu yazıda amaçlanan ise açıklamaya muhtaç kelime veya kelime grupları üzerinde ayrıntılı bir şekilde durmaktır. Amaç doğrultusunda kullandığımız yöntem, Çince metin ve açıklamalar üzerine daha fazla araştırma yapma gereğini de beraberinde getirmiştir. Bu sebeple metnin kimi batı dillerine ait çevirileri de taranmış ve aktarılma süreci içerisinde yol gösterici olmuştur

Uygur Manihaizmine ait daha evvel çeşitli araştırmacılarca yayımlanmış beş ayrı metin grubu burada bir kez de Moriyasu tarafından gözden geçirilmiş olarak yeniden yayımlanmaktadır. Kitapta öncelikle ele alınan metinlerden bir kısmının faksimilesi verilir, örneğin ilk metin Bögü Kağan'ın Mani rahipleriyle konuşmasını ele alır (Berlin'de bulunan U 73, U 72 metinleri ve başka metinler). Sonra sırasıyla beş farklı konuya ait metin ele alınır. Her metnin öncelikle ilk yayımları zikredilir. Daha sonra transkripsiyonlu metin ve Japonca çevirilerine yer verilir. Bunu notlar kısmı izler. Sonda da konuyla ilgili yayınlara yer verilen zengin bir kaynakça yer alır.

Dildeki alıntı sözcükler o dili kullanan milletin geçmişte iletişimde bulunduğu toplulukları gösterir. Bu bakımdan incelendiğinde Kıpçak sözlüklerindeki Moğolca alıntılar da Türk-Moğol ilişkisini yansıtması bakımından önem arz etmektedir. Türkçedeki Moğolca unsurlar zaman zaman incelenmiş olmasına rağmen Kıpçak sözlüklerindeki Moğolca alıntılar konusuna bir bütün olarak değinilmemiştir. Bu yazıda söz konusu eserlerdeki Moğolca olduğu düşünülen sözcükler üzerinde durulacaktır

Tanıtmakta olduğum çalışma Dilara İsrapil'in Çin Merkezi Milliyetler Üniversitesinde doktora tezi olarak hazırlamış olduğu çalışmasının kitaba dö- nüştürülmüş şeklidir. Eser adını Türkçeye "Turfan'da Bulunan Eski Uygurca Budist Metinler Üzerine Araştırmalar" şeklinde çevirebiliriz. Kitap Pekin Milliyetler Yayın Evi tarafından 2014 yılında neşredilmiştir.