2068 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Türk Dil Kurumu
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Yazarlar
Anahtar Kelimeler

İŞLEVSEL TÜRKÇE SÖZ DİZİMİNİN BAZI SAV VE KAVRAMLARI ÜZERİNE

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 2 · Sayfa: 125-143
Bu makale, soyut imgelerden ibaret bir bilme olarak yorumlanan dil dizgesinin bir kısmınımeydana getiren söz dizimi alt dizgesinin esas birimlerini temsil eden kavramlara adanmıştır.Makalenin konusu, söylevde gözlemlenen "anlatım", "tümce", "öbek" gibi maddi oluşumlardeğil, bu söylev birimlerinin kurulmasını belirleyen kurallar, programlar, modeller olan sözdizimsel birimler, yani "sentagma" ve "yapılar"dır.

TÜRKÇEDE YARDIM SÖZÜ KÖKEN BİLGİSİ VE KAVRAM ALANLARI

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 2 · Sayfa: 69-76
Genel Türkçede Nog. yardam; Tat. yardem ~ yerdem; Bşk. yarźam; Özb. yårdam; Uyg.yardem; Tü., Gag., Az., Kmk. yardım; Kırg. cardam; Kzk., Kklp. jèrdem biçimlerinde görülensözün kökeni konusunda tartışmalar vardır. Makalede Türkçe yardım (< yardam) sözününKarahanlıcadan beri bilinen yarı "yardım" sözüne dayandığı öne sürülmektedir. AyrıcaTürkçedeki ve diğer dillerdeki "yarım" ve "yardım" kavramları arasındaki anlam ilişkileriincelenmektedir.

MİKTAR ZARFI OLARAK KULLANILAN KELİMELERE LENGÜİSTİK BİR BAKIŞ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 2 · Sayfa: 109-124
Birçok dil bilgisi kitabında miktar zarfı olarak belirtilmeyen ve sıfat görevinde kullanılankelimeler vardır. Bu kelimelerin her biri farklı anlamlara gelmektedir. "Acayip, inanılmaz,korkunç, müthiş" gibi kelimeler de miktar zarfı olarak aşırılık fonksiyonunda 'çok fazla,pek çok' manasını ifade etmektedir. "Korkunç beğendim, inanılmaz güzel" gibi kullanımlaryadırganmakta ve bu kullanımların çeviriden kaynaklandığı da düşünülmektedir. Yazıda bukullanımlar üzerinde durulmuştur.

Davranışsal Dil Bilimine Kısa Bir Bakış: L. Bloomfield ve B. F. Skinner Yaklaşımları

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 1 · Sayfa: 63-70
Dil ile davranış arasındaki ilişki öteden beri birçok incelemeye konu olmuştur.Konu hakkında Amerikalı iki bilim adamı Leonard Bloomfield ve Burrhus FredericSkinner'ın öne sürdüğü fikirler psikoloji, eğitim ve dil bilimi dünyasında geniş bir yankıuyandırmıştır. Özellikle bu iki bilim adamının düşüncelerinin akademik dünyadadavranışsal dil bilimi olarak adlandırılan bilimin temellerini oluşturduğu kabul edilir.Bu yazıda, taraftarları ve karşıtlarıyla geniş bir kitleye hitap etmiş olan Bloomfield veSkinner'ın davranış ve dil edinimi üzerindeki görüşleri ana hatlarıyla anlatılmaktadır.

TÜRKÇEDE İLETİŞİM SORUNLARI VE NEDENLERİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 1 · Sayfa: 81-100
21. yüzyıl Türkiye'sinde, "magazin" kültürünün ve argolu, küfürlü söyleyişlerinarttığı ve bundan dolayı ciddi iletişim sorunlarının olduğu bir ortamda insanlar, birbirlerini "yanlış anladıkları" her an sorunun Türkçeden kaynaklandığını "Türkçelastik gibi bir dildir. Nereye çekersen gider." cümlesiyle ifade etmektedirler. Bu cümleninsöylenmesinde temelde iki neden vardır: Bunlardan birincisi, iletişim sırasında "verici, "alıcı", "ileti" ya da "bağlam"dan kaynaklanan bilimlik nedenlerdir.İkincisi ise kendi ile barışık olamayan insanımızın kapıldığı aşağılık duygusundankaynaklanan diline karşı hissettiği güvensizliktir. İletişimsizlik, bu iki nedenin sonucunda ortaya çıksa da, aslında dilden değil, dili oluşturduğu gibi onu kullanan,ona istediği şekli ve anlamı veren insandan kaynaklanmaktadır. "Dili istediği tarafa çeken insanlar", iletişim sorunlarının temel nedenidir.

TÜRKMEN VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNİN KESMEKLE İLGİLİ ORTAK FİİLLERİNİN ANLAM FARKLILIKLARI ÜZERİNE

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 1 · Sayfa: 31-42
Makalede Türkmen ve Türkiye Türkçesinde işlek şekilde kullanılmakta olan ve genelolarak kesmek hareketini ifade eden kes-, yar-, biç-, çap-, çal- gibi ortak fiillerele alınarak bunların söz konusu yazı dillerindeki anlam farklılıkları incelenmektedir.Ayrıca bıçak, pıçkı, orak, gezlik gibi kesici aletlerin etimolojisine değinilerek bu sözcüklerinkesmekle ilgili fiillerden türemiş olduğu ileri sürülmektedir.

NECATİ CUMALI’NIN “BOZKIRDA BİR ATLI” ŞİİR KİTABININ DİL VE ÜSLUBU ÜZERİNE

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 1 · Sayfa: 7-30
20. yüzyıl Türk edebiyatının tanınmış sanatçılarından biri olan Necati Cumalı, ellibeş yılı aşkın sanat hayatında şiir, hikâye, roman, deneme, tiyatro alanlarında pekçok eser meydana getirmiş, bu eserleri arasında, şiirin her zaman en başta geldiğinibelirtmiştir.Bu çalışmada, Necati Cumalı'nın "Bozkırda Bir Atlı" şiir kitabında yer alan yetmişaltı şiir incelenmiştir. İncelenen bu şiirlerden yola çıkılarak Cumalı'nın dil ve üslupözellikleri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yöntem olarak Prof. Dr. Mehmet Kaplan'ınkullanmış olduğu "malzemeden şaire varmayı hedefleyen" şiir inceleme tekniği ileRoman Ingarden'in anlam tabakaları tekniğinden yararlanılmıştır.

DİLİN ETİK YAPILANMASI VE AHLAKİ İŞLEVİ

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 1 · Sayfa: 43-62
Bu çalışmamızda felsefenin bir konusu olarak dilin etik yanı ve onun incelemekonusu yaptığı toplumsal yaşam içindeki ahlak çerçevesinde dilin ahlaki yapısı elealınacaktır. Çalışmanın temel önermesi dilin kendi bünyesinde ahlaki bir yapı sergilediğive bunun düşünceyi şekillendirerek toplumda ahlakın oluşmasında temel doğrularbağlamında bir iletken görevi gördüğüdür.Dile dayalı olarak anlamın kurulması, bilincin şekillenmesi, eylemin oluşumu, kültürüninşası ve toplumsallaşma bağıntısı içerisinde dilin ahlaki yapısının her aşamadatemel unsur olarak belirleyici görev üstlendiğini ortaya koymaya çalıştık.

ZARF TAMLAMASI

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 1 · Sayfa: 71-80
Türkçede zarflar, sadece fiilleri değil, sıfatları ve zarfları da niteleyebilen yardımcısözcüklerdir. Böylece zarflar; isim soylu olan sıfat ya da zarfların belirteçleri olduklarındaaynı sıfatlar gibi tamlayan tamlanan ilişkisi içerisinde bir sözcük grubu yani"tamlama grubu" oluşturabilmektedirler. Bu makalede (zarf+sıfat), (zarf+zarf) şeklindekitamlama grubu dikkatlere sunulmuştur.

K. K. Yudahin Sözlüğüne Göre Kırgızca Söz Varlığı

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 1 · Sayfa: 101-112
Türk lehçeleri arasında kavmî adlandırma ile Kıpçak grubunda; alanolarak da Kuzey Türkçesi içinde sınıflandırılan Kırgızca, genel ses yapısı, tarihselve gramerlik ses olayları bakımından tamamen kendisine has özelliklertaşır. Kazakça ile çok yakın şekil bilgisi özelliklerinin yanı sıra, Kırgızcanıny- > c- ; -ġ > *-v > -oo gibi değişmeler, yuvarlak ünlülerdeki dudak çekimi vediş ünsüzlerinin benzeşmesi gibi ses özellikleri, onu Türkoloji çalışmalarındailgi çekici hâle getirmiştir.