Osmanlı Devleti, çok çeşitli etnik ve dini özelliklere sahip nüfusu bünyesinde barındıran bir demografik yapıya sahip olmuştur. Müslüman olmayan (gayrımüslim) nüfusun hak ve sorumlulukları, söz konusu dönem içerisinde İslam hukukunun öngördüğü esaslar çerçevesinde belirlenmiştir. Buna göre gayrımüslimlerin, azınlık olarak, özellikle dini haklarının korunduğu, askerlik görevinden muaf tutuldukları, mal ve can güvenliklerinin teminat altına alındığı, dolayısıyla Müslüman olan vatandaşlar karşısında ikinci sınıf bir hukuki statüye sahip olmadıkları bilinmektedir.

Muallim Nacinin genç denilebilecek bir yaşta vefat etmesi, kayın pederi Ahmet Midhat ve devrin padişahı Sultan Abdulhamit'i derinden sarsar. Abdulhamit, cenaze masraflarını kendi ödeneğinden karşılanmasını ve Naci'nin Sultan 11. Mahmut'un türbesinin bulunduğu hazireye gömülmesini emreder. Osmanlı Sultanı'nın bu ilgisi, Ahmet Midhat'ın kederini bir nebze olsun hafifletmiştir. Aradan bir müddet geçer ve Hace-i Evvel, o zaman itibariyle en son kaleme aldığı Ahmet Metin ve Şirzad romanını Abdulhamit'e takdim eder. Bu eser vesilesiyle de Muallim Naci'ye bir mezar taşı dikilmesine izin verilmesini, Sultan'dan istirham eder. Ahmet Midhat'ın bu maruzatı, sanatkarlara büyük kıymet veren Abdulhamit tarafından uygun görülür. Mezar taşının masrafları Padişah tarafından karşılanır ve Muallim Naci'nin bugünkü mezar taşı dikilir.