Dede Korkut Kitabı'nın bilinen iki nüshası vardır. Bulundukları yerlere göre isimlendirilmişbu nüshalardan Dresden nüshasında on iki, Vatikan nüshasında ise altıdestan bulunmaktadır. Her iki nüshasının ortak bir dip nüshaya dayandığı yaygınolarak kabul edilmiştir. Bu ön kabule bağlı olarak, iki nüshada kolayca fark edilenfarklılıkların kaynağı nüshaları kopyalayan müstensihlerdir. Müstensihler, yaygın kanaatinaksine, metinler üzerinde düzenlemelerde bulunabilen kişilerdir. Nitekim DedeKorkut Kitabı'nın var olan iki nüshası bunun en çarpıcı örneğidir. Bu nüshalardakifarklılıklar kelime/ek tercihlerinden kurgulamaya ulaşabilen derecededir. Bu durum,Dede Korkut destanları üzerinde yapılan içerik ve kurguyla ilgili çalışmalarda dikkatealınmayan bir husustur. Bu makalede iki nüshanın müstensihleri "aile sevgisi","sözlü kalıpları kullanma", "kurgu dikkati", "kurgu eksiğini tamamlama", "ayrıntıcıtavır", "ek kelimelerle anlamı açma", "İslami terim kullanımı" ve "Kazan taraftarlığı"bakımından karşılaştırılacaktır. Böylece müstensihlerin de kendilerine ait dünyalarınınolduğu, onları basit bir kopyacı olarak görmenin, en azından her zamanmümkün olmadığı ortaya konacaktır.The Book of Dede Korkut has got two known copies as Dresden copy and Vaticancopy, which were named after the places in which they were found. The former one includes twelve epics while the latter has got six. It is broadly presumed that both copiesare based on one common copy. With regard to this presumption, it is said that thereason for the easily recognised differences is the scribes that copied them. Scribes,contrary to the common belief, are such people who can make some arrangements inthe text. Thusly, the two existent copies of The Book of Dede Korkut stand as moststriking examples of this. The differences in the copies can be seen in a range fromchoices of words or affixes to fictionalising. This matter is not usually taken into considerationin the content-related or fictional studies on The Book of Dede Korkut. Inthis essay, the scribes of the two aforementioned copies will be comparatively analysedin terms of "family love", "use of figures of speech", "consideration of fiction","complementaion of deficiencies in fiction", "elaborative manner", "elaborating onmeaning with additional words", "the use of Islamic terms", and "the advocay of Kazan."Hence, it will be suggested that scribes, too, have their own worlds, and seeingthem as mere copiers is not, at least, always possible.

Bu inceleme 3 bölümden oluşmuştur. Giriş Bölümünde, genel olarak destanın tanımı, kapsamı ve destanlarla ilgili yapılan tasniflere değinilmiştir. 1. bölümde Oğuz Kağan ve Dede Korkut'ta geçen ortak motifler, milli-estetik unsurlar, eğlence ve güncel hayatla ilgili kavramlar karşılaştırılması olarak incelenmiş ve bazı niteleyiciler/nitelenmeler ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Yazıda, Dede Korkut kitabında yer almış olan soykök biçimli bilgilere, epik hal tercümelerine başvurulmuştur.

Tahkiyeye dayalı metinlerde, özellikle destan, halk hikayesi, masal gibi anlatmalarda epizodik yapının 1) doğum 2)ergenliğe geçiş veya topluma katılma 3)düğün 4)ölüm gibi dört bölümde, şekillendiği dikkati çekmektedir. Aslında bu epizotların hepsi, insan hayatındaki geçişlerin birer paralelidir. Hayat öncesinden hayata geçiş doğumla gerçekleşirken insanın doğumla tamamlanmadığının bir göstergesi olan önemli geçişlerden birisi, yani erişkinler topluluğuna katılma töreni devreye girer. Makalede bu konu üzerinde durulmuştur.

Türk edebiyatının önde gelen eserlerinden biri olan Dede Korkut Kitabı'nın cümle yapısı üzerinde değerli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda kelime gruplarından cümle türlerine, cümleler arasındaki anlam ilişkilerinden anlatım tekniklerine kadar eserin cümle yapısı ile ilgili çeşitli özellikleri ortaya konulmuştur. Bu bildiride Dede Korkut Kitabında geçen çün, çünki, kaçan, ta ki gibi çeşitli cümle başı edatlarıyla kurulmuş birleşik cümle türüne değinilmiş, bu cümle türünün yapısını, anlamını ve işlevini art zamanlı yaklaşımla ele alınmıştır.

Bu incelemede iki farklı görüşü Difüzyon veya Yayılma Teorisi ile Paralel Kültür Teorisi'ni göz önüne alarak Dede Korkut Kitabı ile ilişkisi olduğu düşünülen bir Rus destanı Dobrinya ve Alyoşa Popoviç destanı yapı ve muhteva bakımından incelenmiş ve bu destanın Dede Korkut Kitabı'ndaki Kam Püre Oğlu Bamsı Beyrek destanıyla benzerlikleri ve bunların sebepleri üzerinde durulmuştur.

Orhan Şaik Gökyay ile Muharrem Ergin yayınlarından sonra Dede Korkut Kitabı'ndaki bazı kelime ve şekillerin okunuşları ve anlamlandırılışları üzerine son 25 yılda müstakil birçok araştırma ve incelemenin yayımlandığı ve bu yayımlarda da değişik açıklamaların yapıldığı görülmektedir. Bu yazıda, bu araştırma ve incelemelerin, sınırlandırılıp; yeniden üzerinde durulduğu görülür.

Makalede Dede Korkut Kitabı'nın iki yayınındaki kimi okuma ve yorumlamalarla ilgili yeni öneriler, katkılar ve değinilerde bulunulmuştur.

Makalenin amacı yerel sözlerden hareketle Dede Korkut metnindeki şekillerle onun coğrafyasını belirlemek ve sınırlarını değerlendirmektir.