Köl Tigin bengü taşının Güney yüzündeki bu ilk satırlar beni hep düşündürmüştür. Bu satırlar insanın gözleri önüne adeta canlı bir tablo sermektedir. Muhteşem tahtına oturmuş Türk Bilge Kağan çevresindekilere hitap etmektedir. Tabloda Köktürk kağanlığının hiyerarşik düzenini görmek de mümkündür. Bilge Kağan yüzünü doğuya dönmüştür.

Türkiye'nin Cumhuriyetten sonraki ilk Türkologları olan Zeki Velidi Togan, Reşid Rahmeti Arat, Ahmet Caferoğlu, Abdülkadir İnan, Saadet Çağatay, Tahsin Banguoğlu ... vs ve onları takip eden nesil, Türkçenin ilk yazılı metinlerinin yazılmış olduğu eski Türkçe (Köktürkçe ve Uygur Türkçesi) devresi için, bu güne kadar, umumiyetle Batı ve kısmen de Sovyet neşriyatından faydalanmıştır. Bu gün ise, Moğolistan ve Japonya'da yapılan Türkoloji araştırmalarının, Batı ve Sovyet neşriyatı yanında, ayrı bir gurup hâlini aldığı görülmektedir. Hattâ, eski Türkçenin ilk devresi olan Köktürk metinleri için Moğol neşriyatının, eski Türkçenin ikinci devresi olan Uygur Türkçesi metinleri için de Japon neşriyatının takip edilmesinin bir zaruret, bir mecburiyet hâlini aldığı söylenebilir. Bu iki devre ile ilgilenen araştırıcıların eserleri, diğer yayınlar yanında Moğol ve Japon yayınlarından da faydalandıkları miktarda mükemmeliyete erişecektir. Japonya'da Uygur Türkçesi üzerinde yapılan çalışmaları bir başka makalede incelemek üzere, bu makalemizde, Köktürk harfli metinler üzerinde, Moğolistan Halk Cumhuriyeti'nde yapılan araştırmaları ve yayınları tanıtmaya çalışacağım.

Türk dilinin ve edebiyatının bugün için en eski yazılı belgeleri sayılan Köktürk metinleri ve bunlarla ilişkili olarak Uygur yazı dili üzerinde yıllardan beri, anlambilim ve leksikoloji açısından yaptığımız araştırmalarda Türk yazı dilinin yaşı üzerinde birtakım sonuçlara varmış, çeşitli yazılarımızda bu dilin VIII. yüzyıldan çok daha öncesine, belki iki-üç bin yıl daha gerilere götürülebileceğini gösteren gözlemlerimizi belirtmiştik. Son aylar içinde, bu yoldaki incelememizi derinleştirerek yeni örnekler elde etmiş, daha önce bulduğumuz bazı anlambilim ölçütlerini sağlamlaştırmaya, bunları yeni terimlerle formülleştirmeye çalışmış bulunuyoruz.