Su'ine'a'nın oğlu Pusu-kin, tüccar olan amcaları adına ticaret yapmak üzere genç yaşında Anadoluya, Kaniş şehrine (Kültepeye) gelmişti. Pusukin, Asurda oturan Bayan Lamassi ile haberleşmekte idi. Bu kadının Pusukin'in eşi olduğu görüşü bizce pek te olası değildir; herhalde onun, Asurda oturan bir akrabası olsa gerektir. Kadın, Anadoluda seyrek bulunan, veya hiç mevcud olmayan kumaş ve diğer kıymetli ticaret mallarını Anadoluda satılmak ve böylece biraz para kazanmak üzere, Pusu-kin'e göndermekte idi. Lamassi'nin Pusu-kin'e yolladığı mektuplara ilave ettiği pasajlarda, yetişmesine gayret sarfettiği bir şuhartum (kız) hakkında bilgi vermektedir.

Yazımıza konu olan tabletin ilk parçası (g/t 42), diğer iki tabletle (g/t 35, 36) birlikte, Kültepe kazılarının 1955 döneminde, höyükte açığa çıkarılan Warsama Sarayında bulunmuşlardır. Buluntu yerleri ve g/t 35'in bir kraldan ötekine yazılmış bir mektup olması dolayısıyla, o tarihlerde kazı heyetinde yer alan meslek adamlarının dikkatleri hemen bu tabletler üzerinde toplanmıştır. Konusu bakımından bugüne kadar Kültepe'de ele geçmiş binlerce tablet arasında başka bir benzerine rastlanmayan bu mektubu hocamız Prof. Kemal Balkan neşretmiştir. Diğer iki tableti de (g/t 36, 42), bunlardan bir yıl sonra aynı yerde bulunmuş olan bir başka tabletle (h/t 330) birlikte hocamız Prof. Emin Bilgiç, Anatolia VIII (1965)'de "Kültepe Höyüğünde Çıkan Üç Tablet" başlığı altında ayrıntılı olarak yayınlamıştır.

The first fragment (g/t 42) of the tablet (Kt. g/t 42+z/t 11), which is to be the subject of study here was found in the palace of Warsama during the excavations of 1955 at Kültepe. This fragment together with the other two tablets (g/t 36, h/t 330), found also at the same place, was published by E. Bilgiç in the Anatolia VIII (1965) under the title "Kültepe Hüyüğünde Çıkan Üç Tablet".

Nimet Özgüç, The Anatolian Group of Cylinder Seal Impressions from Kültepe, Ankara, 1965 (hereafter AnatGr). Although few specific references will be made to this book, its content, observations and conclusions will be implicit throughout this paper. For example, I do not indicate earlier studies of the style of the Kültepe impressions as they are giyen fully in AnatGr, p. 45, to which add Mebrure Tosun, "Styles in Kültepe Seal Engraving as Expressions of Various Cultural Influences," in Studies in Honor of Benno Landsberger on His Seventy - fifth Birthday, April 21, 1965 (Oriental Institute Publications, Assyriological Studies, 16), Chicago, 1965, pp. 183-188. All references to the seal impressions will follow the catalogue numbers in AnatGr, and of course this study is dependent on the excellent illustrations in AnatGr. It is a pleasure to acknowledge the active encouragement and cooperation of Tahsin and Nimet Özgüç, while I was engaged on this project. For work with the actual tablets I am much indebted to Raci Temizer, director of the Hittite Archaeological Museum at Ankara, and Seyyide Celikkol, curator of the tablets. For similar permission to study the tablets in Istanbul, I am indebted to Necati Dolunay, director of the Archaeological Museums, and the curators of the tablet collection, Muazzez Çığ and Hatıce Kızılyay. This work was accomplished during a study year in Turkey made possible by a fellowship granted by the American Research Institute in Turkey.

Ait olduğu çağda eşine çok az rastlanan bu eseri, Atatürk'ün kurduğu Türk Tarih Kurumu'nun bugünkü düzeye erişmesinde büyük payı olan ve Atatürk'ün buyruğu doğrultusunda, Türk Tarih Kurumu tarafından yürütülen kazıların başarılı olmasında güçlü etkisine, değerli katkısına hayran olduğum Genel Müdür Sayın Uluğ İğdemir'in 80. doğum yılına armağan edilen Belleten'in bu cildinde yayınlama olanağı bulduğum için çok mutluyum. Kaniş Karumu'nda CC/21 plan karelerinde Ia yapı katına ait mezardaki ölü hediyelerinin önemli bir bölümü, daha o zamanlarda, çalınmış, kırılmış ve dağıtılmıştır. Bunlar arasında boyun ve başı kaybolmuş, gövdesi korunmuş insan şeklindeki bir kab dikkatimizi üstüne çekmiştir. Kaniş Karumu'nun T - ff/16-30 plan karelerinde Ib yapı katının sık bir düzende inşa edilmiş evleri, mahalleleri, sokakları ve meydanlıkları açığa çıkarılmıştır. Şehrin bu merkezi kesimi tarafımızdan, şehircilik bakımından da detaylı olarak incelenmektedir. Aynı yapı tarzına göre kurulan yapılardan oluşan bu mahalleler, evlerin planlarına, boyutlarına ve küçük buluntulara, ölü hediyelerine göre eşit bir sosyal düzeye ve iyi bir organizasyona sahiptir. Evlerden çoğunun bir mutfağı, bir kileri, bir fırın odası, geniş bir salonu ve 2-3 odası vardır. En küçük ev üç odalıdır. Ocak, tandır ve fırınlar, iri zahire küpleri sağlam durumda elimize geçmiş, kilerler de her boydaki çeşitli kaplarla dolu durumda keşfedilmiştir. Çoğunda çivi yazılı tablete, damga ve silindir mühüre, madeni ve taş eşyaya rastlandı. Zahire küpleri, mutfak eşyası, iri banyo kaplanı duvar diplerine, düzenli sıralar halinde, çoğu ufak taşlarla desteklenmiş durumda yerleştirilmiştir. Küçük odalardan birinin tabanı veya büyük oda tabanının bir kısmı yassı taşlarla döşenmektedir. Bu toprak tabana bakınca rutubeti önleyici, azaltıcı bir çare olarak, düşünülmüştür. Çoğunda odalar arasındaki kapılar, eşikler, söve mili taşları, mutfaktaki el değirmeni taşı, ocağın körüğü, kaplar korunmuştur. Bunun için Ib katı yapılarının rekonstrüksiyonunda bir problem yoktur.

The recovery of this find with few parallels owes much to the high level of accomplishment reached today by the Turkish Historical Society, established under the guidance of Atatürk. The success of the excavations carried out by the Society is in large measure due to the strong influence of its General Director Uluğ İğdemir. On the occasion of his eightieth birthday, I would like to express my deepest admiration for his valuable contributions and my gratitude for the opportunity to add to this volume of Belleten presented in his honor. An important part of the burial gifts from graves belonging to building level la in quadrant cc/21 of the Karum Kaniš were stolen, broken or scattered during ancient times. Among these finds, our attention is drawn to a vessel in the from of a human, whose body is preserved but whose neck and head are now missing.

1972 kazı mevsiminde Acemhöyük'ün kuzeybatı eteğinde 20-21 / J-L plankaresindeki B ocağında bir kurşun figürin grubu bulunmuştur. Evvelki kazı mevsimlerinde de Acemhöyük'de bu tip eserler ele geçirilmiş ve son bulunan bu örnekle de sayıları dördü bulmuştur. Kurşun figürin grubu, B ocağının I. tabakasında, tam olarak mimari vermeyen bir yapıda, taban üzerinde açığa çıkarılmıştır. Yüksekliği 6,5, genişliği 3,7 ve kalınlığı 0,3 cm. olan figürin grubu, giyimli bir tanrı ve tanrıçadan meydana gelmiştir. Eser, okside olmuş ve bozulmuştur. Sağdaki tanrı, enine yivlerle süslü, bir çift boynuzlu, yukarı doğru daralan sivri bir külah giymiştir. Boynuzların şekli diğer boynuzlu taçlardaki gibi değildir. Boynuzlar başlığın ortasından çıkmakta, tacın kenarından yukarı doğru kıvrılmaktadır. İri badem gözlü, kemerli büyük burunlu, küçük ağızlı, dolgun yanaklı, geniş çenelidir. Yüzü çevreleyen ve çenenin altından göğse kadar inen uzun sakalı dört köşelidir. Saçaklı kısa bir etek giymiştir. Etek ortadan önde kavuşmuştur. Beli diğer örneklerde olduğu gibi kemerli olabilir. Üst kısmının giyili olup olmadığı belli değildir. Kollar dirsekten bükülmüş olup eller göğüs hizasına getirilmiştir. Sağ elinde, sağ omuzuna dayalı ucu kıvrık, orak biçimli bir silah tutmaktadır. Dizler belirgindir. Bacaklar açıktır. Ayaklar dökümden dolayı düzensizleşmiş bir yüzeye basmaktadır.

Bu makalenin konusunu teşkil eden ve "İdol" olarak tanımlanan 16 insan figürini, Kültepe'de (Kaniş) 1959 (Lev. I, II ve III, 16) ve 1970 (Lev. III, 15) dönemlerinde yapılan kazılarda ve sistematik kazılar başlamadan evvel (Lev. III, 14) ele geçirilmiştir. Bu figürinlerden 3'ü hariç ki, bunların tabakaları belli değildir, diğerleri ölü hediyesi olarak höyüğün P/37 ve P/37-38 plankarelerine rastlayan ve megaron planlı binanın güneydoğu köşesinin tam altında ortaya çıkartılan dikdörtgen planlı 2 taş sanduka mezardan biri içinde bulunmuştur. Figürinlerden yalnız biri mermerden (Lev. III, 16), diğerleri alabasterden yapılmış olup, cilâlanmışlardır. Ölçüleri 3 cm. ile 16.5 cm. arasında değişir. Ölü hediyesi olan figürinlerden bazılarının aşınma (Lev. I, 2) veya vücutlarında hasar (Lev. I, 3; II, 7 ve ı göstermeleri ve diğerlerinin baş ve boyunlarının olmamaları (Lev. I, 4-5 ve II, 8, 12-13) nedenleri ile bu eserlerin mezara konulmadan evvel kullanılmış oldukları anlaşılmaktadır.

The 16 anthropomorphic figures, so-called idols, were found at the mound of Kültepe (Kaniş) in the seasons of 1959 (Pis. I, II and III, 16) and 1970 (Pl. III, 15) and before the systematic excavations started (Pl. III, 14). Except those 3 (Pl. III) which are unstratified finds, all are funerary gifts of one of the two angular cist graves unearthed in squares of P/37 and P/37-38 2. All of the figures but one which is of white marble are made of white alabaster and ground. The sizes vary from 3 cm. to 16.5 cm. Some of the figures from the grave show weathering (Pl. I Fig. 2) or damage for the body (Pl. I, Pl. II, 7 and Pl. II, ii) and some others have the head and neck missing (Pl. I Figs. 4-5, Pl. II, 8, 12-13), thus suggesting that they had been in use before being placed into the grave.

Yazımızın konusu 18 adet sikkedir. Bunlardan ikisi gümüş, yedisi bronz olmak üzere 9'u 1967 yılı Kültepe kazılarında bulunmuştur. Şimdi, Ankara Arkeoloji Müzesi Sikke Seksiyonunda 1974 envanter numarasında kayıtlıdır. Diğer 9 gümüş sikke 1973 yılı kazılarında bulunmuştur. Sikkeler çok aşınmış ve bozulmuştur. Gümüş sikkeler birbirine yapışmış, oksitleşmiş iki parça halinde idi. Ankara Arkeoloji Müzesi laboratuvarında temizlendikten sonra üzerlerinde çalışmamız mümkün olabilmiştir. Sikkeler kronolojik olarak incelendiğinde, M.Ö. 323 - M.S. 180 yıllarında darp edilmiş oldukları, yani 400 yıllık bir devri kapsadıkları görülür.