5 sonuç bulundu
Uygulanan Filtreler
  • Sıfat
Yayınlayan Kurumlar
Yayın Yılı
Anahtar Kelimeler

Türkçe Dil Bilgisi Kaynaklarındaki Belgisiz Sıfat Kategorisi Üzerine: Sıfat mı Belirleyici mi?

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2025, Sayı 79 · Sayfa: 131-148 · DOI: 10.32925/tday.2025.131
Sözcük türlerinin sınıflanmasında, sözcüklerin biçim bilimsel, söz dizimsel ve anlam bilimsel özelliklerine bağlı olarak kimi ölçütler kullanılmaktadır. Bazı sözcükler için ve bazı dillerde bu ayrımların her zaman belirgin bir şekilde yapılamamasına karşın, sıfatlar için kabul edilen evrensel nitelikli ayrım ölçütleri bulunmaktadır. Bir sözlüksel kategoriyi tanımlayan ve onu diğer kategorilerden ayıran ölçütler, ilgili kategorinin tüm alt kategorileri için de geçerli olmalıdır. Bu açıdan bakıldığında Türkçe dil bilgisi kaynaklarında sıfatların bir alt türü olarak sınıflanan belgisiz sıfatların, sıfatları karakterize eden temel özellikleri sahip olmadıkları görülmektedir. Bu çalışmada, belgisiz sıfat olarak sınıflanan sözcüklerin, dil biliminde belirleyici adı verilen işlevsel bir kategoriye ait oldukları, ayırt edici özellikler ve ölçütler aracılığıyla gösterilmektedir. Belirleyiciler, sözlük birimleri olan adların, cümle düzleminde, dünyadaki gerçek bir varlığa gönderim yapabilmesi için gerekli olan dil bilgisel ve anlam bilimsel bir kategoriyi oluşturur. Temel kurucuları özne ve yüklem olan cümleler, öznenin gönderimde bulunduğu varlığa yüklemin gönderimde bulunduğu bir özelliğin atanması yoluyla biçimlenir. Bu noktada belirleyiciler, yüklemin gönderimde bulunduğu özellik kümesine, hangi varlıkların ne oranda dâhil olduklarını belirleme işlevindedir. Türkçedeki bütün, her, her bir, bazı, hiçbir, çoğu gibi sözcükler, doğal dillerin bu zorunlu belirleme işlevini yerine getiren sözcüklerdir. Belirleyiciler sadece bu tür sözcüklerle sınırlı olmayıp, farklı sözlük birimler ve yapısal özellikler de bu işlevi yerine getirebilmektedir.

KIRIM-TATAR SÖZ VARLIĞINDA BAZI EŞ ANLAMLI SIFATLARIN KULLANIMI ÜZERINE NOTLAR

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2018, Sayı 45 · Sayfa: 105-125
Bir dilde, birbirine eş anlamda birçok sözcüğün bulunması o dilin zenginliğini gösteren özelliklerdendir. Kırım-Tatar Türkçesinin sözlük yapısı (sözlüğü), ölmekte olan bir dil olmasına rağmen çok zengindir. Bu zenginlikler arasında da eş anlamlı sıfatların gücü, çokluğu göze çarpmaktadır. Çalışmamızda Kırım-Tatar söz varlığında sıfat olan sözler taranmış ve eş anlamlılık bakımından incelenerek bir söz hazinesi biriktirilmiştir. Elde edilen bu sözlerde eş anlamlılığın nasıl oluştuğuna dair inceleme yapılarak hangilerinin alıntı (ödünçleme) yoluyla, hangilerinin aynı kökenden morfolojik farkla oluştuğu açıklanmaya çalışılmıştır.

ŞOR TÜRKÇESİNDE +LXg EKİ İLE YAPILMIŞ SIFATLAR

Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi · 2012, Sayı 34 · Sayfa: 101-108
Şor Türkçesi, Altay dağının kuzeyi, Kondom ve Marassı ırmaklarının kıyılarında yaşayan Hakas ve Dağlı özerk bölgeleriyle sınırdaş olan Şor halkının dilidir. Türk dilinin lehçelerini sınıflandıran araştırmacılara göre Şor Türkçesi, Güney Sibirya koluna aittir. Bu Türkçe, Teleüt, Tuva ve Hakas Türkçeleriyle aynı grupta yer alır. Şor Türkçesi, bugün Türk lehçeleri içerisinde tarihi ve edebiyatı en az araştırılmış ve günümüzde kaybolma tehlikesi yaşayan Türk lehçelerinden biridir. Bu makalede, Şor Türkçesinde +LXg ekinin oluşturduğu kelime yapma örnekleri, ekin cümlede kazandığı anlam yükleri ve bu ek ile oluşturulmuş sıfatların kullanımı üzerinde durulmuştur. Makale, Şor Türkçesinin söz varlığını içeren bütün sözlükler, Şor-Rus-İngiliz söz varlığını kapsayan Şor Türkçesinin dijital metinleri, Şor Türkçesi ile ilgili gramer ve ders kitapları taranarak hazırlanmıştır

ZARF TAMLAMASI

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 2008, Cilt 56, Sayı 1 · Sayfa: 71-80
Türkçede zarflar, sadece fiilleri değil, sıfatları ve zarfları da niteleyebilen yardımcısözcüklerdir. Böylece zarflar; isim soylu olan sıfat ya da zarfların belirteçleri olduklarındaaynı sıfatlar gibi tamlayan tamlanan ilişkisi içerisinde bir sözcük grubu yani"tamlama grubu" oluşturabilmektedirler. Bu makalede (zarf+sıfat), (zarf+zarf) şeklindekitamlama grubu dikkatlere sunulmuştur.

Orhun Anıtlarında Sıfatlar, Sıfat Tamlamaları ve Bunlara İlişkin Bazı Açıklamalar

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten · 1996, Cilt 44 · Sayfa: 145-158
Göktürk Yazıtları üzerinde yapılan ayrıntılı morfolojik ve fonetik çalışmalarla, bu metinler bütünüyle her yönden belirlenmeye yaklaşmıştır. Bu makalede sıfatların geniş çapta tek yönlü bir açıklaması yapılmıştır.