Nazım Hikmet 1950'de çıkan genel aftan yaralanarak hapishaneden çıkar ve Türkiye'den Sovyetler Birliği'ne kaçar. Bakanlar Kurulu 1951'de Türk vatandaşlığından çıkarınca vatansız durumuna düşer. Bunun üzerine Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne bağlı ülkelerden birinden vatandaşlık verilmesi gündeme gelir. En uygunu, anne tarafından büyük dedesi Konstanty Borzęcki'nin (Mustafa Celaleddin Paşa) Osmanlıya sığınmadan önce doğduğu ve büyüdüğü Polonya vatandaşlığının alınması kanaatine varılır. Bunun Sovyetler Birliği ile Türkiye'nin diplomatik ilişkilerine de pek zarar vermeyeceği düşünülür. Bugüne kadar Nazım Hikmet'in Polonya vatandaşlığı meselesi belgelere dayalı olarak açıklığa kavuşturulamamıştır. Bu makale ile konu netlik kazanmakta ve belgelerle Nazım Hikmet'in Polonya vatandaşlığı ortaya konulmaktadır.

Harbîye Nezareti Umur-ı Şarkiye Müdüriyeti (Teşkİlât-ı Mahsûsa) tarafından Pola'da (Adriyatik sahilinde) kurulan depoyu idare ve muhafaza etmek ve Afrika Gurupları Kumandanlığı'na gereken sevkiyatı sağlamakla görevliyken vefat eden Hacı Kâmil Bey'in geriye bıraktıklarının ölümünden yıllar sonra - bir vefa örneği olarak- ailesine iletilmesi için yapılan yazışmalar aynı zamanda Teşkilat-ı Mahsusa belgelerinin I. Dünya Savaşı sonrasında nasıl korunduğunu da ortaya koymakla ayrı bir önem kazanmaktadır.

Anadolu'nun en eski yazılı vesikalarını teşkil eden ve sayıları 20.000'i bulan Kültepe tabletlerinin ticari muhtevalı olduğu bilinmektedir. Bununla beraber belgeler; çok az nisbette doğrudan, fakat büyük çoğunlukla dolaylı olarak bölgenin ve dönemin (yaklaşık olarak M.Ö. 19. yüzyıl) siyasi, sosyal, hukuki ve coğrafi hususları hakkında da bilgi vermektedirler. Bu belgelerde, kölelik müessesesi ve köle satışları hakkında bizi teferruatlı bir şekilde aydınlatan ifadelere de rastlanmaktadır. Bu tür belgeler, daha önce tek tek işlenmiş metinler halinde iken, son zamanlarda Hecker ve özellikle Kienast tarafından toplu halde ele alınarak değerlendirilmiş ve istatistikleri yapılmıştır. Konu üzerinde bildiğimiz son çalışma Sever tarafından yapılmış, meslektaşımız 8 adet yeni belgeyi işlemiştir. Biz bu araştırmamızda 13 adet orijinal belgenin tamamını; kopya, transkripsiyon, tercüme, yorum ve açıklamalarıyla, ayrıca 10 adet yeni belgeyi de kısmen ve konuya ışık tuttuğu nispette ele alarak işlemiş bulunuyoruz. Daha önce yayınlanmış literatürdeki bilgileri de değerlendirerek, kendi metinlerimizin konuya olan katkılarını ve konu ile ilgili enteresan ya da yenilik getiren ifadeleri vurgulamayı düşünüyoruz.

Ahmet Anzavur, 1864 yılındaki büyük Çerkes sürgününde Kafkasya'dan Marmara bölgesine gelen Ançok isimli bir Adige ailesine mensup olup Bigalıdır. Okuma yazma bilmediği halde, kızkardeşinin II. Abdülhamit'in sarayında cariye olmasından dolayı jandarma zabitliğine tayin edilerek Makriköy (Bakırköy/İstanbul) Jandarma Karakolu Kumandanlığı'na getirildi. Vazifesinde birtakım suistimallere karışınca Konya'ya sürüldü. Bir ara da Kütahya'da tabur kumandanlığında bulundu.

Konuyu bu başlık altında toplamamızın iki nedeni var: Birincisi Fransız arşivlerinde bu donemi ilgilendiren ve henüz yayınlanmamış resmî, diplomatik ve askerî orijinal belgelere dayalı bir araştırma olması; İkincisi ise TBMM'nin açılmasıyla birlikte ortaya çıkan iki yönetimli durumda hangi etkenlerin Ankara Hükûmeti'nin Batılı devletler tarafından kolaylaştırıcı rol oynadığının ortaya konmasına, belki de, değişik bir bakış açısından da olsa katkıda bulunabilmektir.

Atatürk kendisine gönderilen özel mektuplar arasında, belge niteliğinde önemli olanları varsa, bunları bizzat kendi kasasında saklar, bunun dışında kalan mektuplar, yaverleri, Cumhurbaşkanı olduktan sonra da Kâtib-i Umumi (Genel Sekreter) ler ve Özel Kalem Müdürleri tarafından dosyalara yerleştirilirdi. Çankaya köşkünde Atatürk dönemine ait evrak ve Atatürk'e gönderilen mektuplar, Atatürk'ün ölümünden çok sonra, sistemli olarak tasnif edilerek bir Atatürk Arşivi kuruldu. Böylelikle Atatürk'e gönderilen mektuplara birer dosya ve sayı numarası verilerek dolaplara yerleştirilmiş oldu.