The betrayal of the relatively prosperous Armenian people of the Ottoman Empire by their own self-seeking, self-centred and foreigninspired leaders, and in return, the treachery of some of the Armenians against their own country, Turkey, when that country was engaged in a life-and-death struggle against its enemies during the First World War and after, have already been reflected in four fully-documented pamphlets of mine recently published in Ankara and London. In this article I intend to examine a number of further documents which I have discovered in the British Foreign Office archives at the Public Record Office.

Türk filolojisinin büyük üstadı, Batı bilim dünyasının seçkin siması, 1977 yılı arefesinde aramızdan ayrılarak, bengiliğe ulaştı. Türkoloji alanında bilgin nesiller yetiştiren bu saygı değer zat, pek çok bilim kurullarında olduğu gibi Türk Tarih Kurumu'nun da şeref üyesi idi. Onun için Belleten'de anma yazısı hazırlama görevi bana verildiği zaman bunu istekle kabullendim. Türkler arasında onun kürsüsünde ilk doktor diploması alan öğrenci olduğum, üstelik yurdumdan kopmuş, desteksiz durumda iken onun teşvik ve aracılığı ile yüksek tahsile devam imkânına kavuştuğum için şükran borcumu açıklama fırsatını elde etmiş bulunuyordum.

13 - 18 Eylül 1976 tarihleri arasında Fransa'nın Nice şehrinde toplanan Uluslararası IX. Prehistuvar ve Protohistuvar Kongresine Kurumumuz adına üyelerimizden Dr. Hâmit Koşay "Doğu Anadolu Eski Tunç Çağlar' ve Kültürleri ve Bunların Yayılışı" konulu bir bildiri ile katılmıştır. Sayın Koşay'ın bize verdiği rapora göre, kongre'de yeni araştırma yöntemlerinin tanıtılmasına önem verilmiştir. Nice şehrinin mağaza vitrinlerine konulan kongre afişleri sayesinde şehirde adeta bir bayram havası estirilmiştir. Fransızlar son yirmi yıl içinde Prehistuvar ve Protohistuvar alanındaki araştırmalara yaptıkları katkıları özel sergiler düzenlemek, Doğa Tarihi Müzesi'nin bazı salonlarını kongrenin amaçlarına uygun biçimde ayarlamak, kitap sergilerinde konu ile ilgili yapıtları sergilemek suretiyle yenilikler getirdikleri gibi, serginin bir köşesinde Fransa'nın meşhur kokularını satan satış yerleri kurarak kongrelerden turizm yönünden nasıl yararlanılacağını da göstermişlerdir.

Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Dönemi Araştırmaları Kurumu'nun 5 - 10 Eylül 1976 tarihleri arasında Almanya'nın Hamburg şehrinde düzenlediği Simpozyuma Kurumumuz adına bu Kurumun Başkanı olan üyelerimizden Ord. Prof. Ömer Lütfi Barkan ile Prof. Dr. Adnan Erzi, Prof. Dr. Şerafettin Turan, Prof. Dr. Neşet Çağatay ve Prof. Dr. Ali Sevim katıldılar. Arkadaşlarımızın verdikleri raporlara göre, 1974 Eylülünde Napoli'de yapılan toplantıda çeşitli kaynak gruplarının ve bunların sistemli şekilde yayınlanmaları sorununa yönelik ana konuların bu Simpozyumda saptanması kararlaşmış olmasına karşın, toplantıda bazı kongrelerde olduğu gibi serbest bildirilere yer verilmiştir. Simpozyuma çeşitli ülkelerden 64 bilim adamı katılmış ve 26 bildiri sunulmuştur. Simpozyumda genellikle Türkçe ön plana alınmıştır. Simpozyumu Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Dönemi Araştırmaları Kurumu'nun başkanı olan Ord. Prof. Ömer Lütfi Barkan bir konuşma ile açmıştır

VIII. Türk Tarih Kongresi 11 - 15 Ekim 1976 tarihlerinde Ankara'da toplanmıştır. Kongreye 82'si yabancı olmak üzere 246 delege katılmıştır. Ankara dışından katılan delegelere yolluk ve oturma giderleri olarak 2500 er lira ödenmiştir. Beş seksiyon halinde çalışan kongreye 314 bildiri önerilmiş ise de, bunlardan gelmeyenler olmuş ve sonuç olarak kongreye 263 bildiri sunulmuştur. 1 Ekim 1976 Pazartesi günü saat 9'da kongre üyeleri Atatürk'ün Anıt - Kabrini ziyaret ederek saygı duruşunda bulunmuşlardır. Saat 10,30'da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi büyük salonunda İstiklal Marşı ve Johannes Brahms'ın Akademik Tören üvertüründen sonra Cumhurbaşkanı Sayın Fahri Korutürk'ün bir konuşması ile kongre açılmıştır. Cumhurbaşkanından sonra Kurum ve Kongre Başkanı Ord. Prof. Enver Ziya Karal kongrelerimiz ve Kurum çalışmaları hakkında bir konuşma yapmış, daha sonra Genel Müdürümüz Uluğ İğdemir Kurum'un VII. Kongre'den bu yana beş yıllık çalışmalarını özetleyen raporunu okumuştur. Fakülte holünde açılan Kurum yayınları sergisinin gezilmesiyle öğleden önceki açılış töreni sona ermiştir.

Üyesi bulunduğumuz Güney - Doğu Avrupa Araştırmaları Kurumunun 22 - 27 Mart 1976 tarihleri arasında Hamburg'da düzenlediği Komite toplantısına Başkanımız Ord. Prof. Enver Ziya Karal ve Prof. Dr. Bekir Sıtkı Baykal katıldılar. Bu toplantıya yurdumuzdan UNESCO Türkiye Milli Komitesi Başkanı Prof. Bedrettin Tuncel de çağrılmıştı. Sayın Prof. Karal'ın bize verdiği rapora göre toplantı Hamburg dolaylarındaki bir Araştırma Enstitüsünde yapılmıştır. Toplantıya 12 ülkeden çağrılan 58 kişiden 42'si katılmıştır.

UNESCO'nun maddi yardımı ile 1 - 7 Kasım 1976 tarihleri arasında Bükreş'te toplanan Güney - Doğu Avrupa Araştırmaları Kurumu'nun Yeniçağda Balkanlar Komisyonu Kollokyumuna Türk Tarih Kurumu Başkanı, aynı zamanda bu komisyonun da başkanı olan Ord. Prof. Enver Ziya Karal, üyelerimizden Ord. Prof. Ömer Lütfi Barkan, Prof. Dr. Afet İnan, Muhabir üyelerimizden ve Dışişleri Bakanlığı daire başkan yardımcılarından Bilal Şimşir ile birlikte Ankara 'üniversitesi Hukuk Fakültesi doçentlerinden Halil Cin, Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü asistanlarından Dr. Seçil Akgün katılmışlardı r. Sayın Karal'ı n bize verdiği rapora göre, Komisyonun toplantıları 2 Kasım Salı günü saat 9,3o'da Akademi Kulübü salonunda Prof. Karal'ın başkanlığında, onun bir açış konuşması ile başlamıştır. Toplantıda hazır bulunan Romanya Akademisi Başkanı ilk sözü alarak komisyon çalışmalarının Güney - Doğu Avrupa ülkeleri için taşıdığı önem üzerinde durarak komisyonu övmüştür.

Kurumumuz üyelerinden Prof. Dr. Semavi Eyice dört kişilik bir ekiple birlikte ve Kurumdan aldığı yardımla 2-21 Eylül 1976 tarihleri arasında Silifke dolaylarında arkeolojik ve tarihsel bir gezi yapmıştır. Eyice'nin Türk Tarih Kurumuna verdiği rapora göre, Silifke kalesinde yapılan incelemelerden sonra Yenibahçe deresinin batı tarafındaki tepelerde bulunan eski yerleşme yerlerinden Sinekkale, Aşağı Dünya Obruğu, yanındaki ören ile bir Bizans yapısı olan Işıkkale görülmüştür. Sinekkale, hakkında hiçbir şey bilinmeyen Anadolu Bizans kervansaray mimarisinin bir örneği olabileceği gibi, feodal bir mesken olması olanağı da vardır. Işıkkale ise kilisesi, nekropolü, taş döşeli ana caddesi ve evleri ile tam bir yerleşme yeridir.

Amerikan Tarih Kurumu'nun Kadın Tarihçileri Komitesi, kadınlar tarihi ve meslekteki kadın tarihçilerin durumu ile ilgilenen yabancı bilim adamlarını araştırmaktadır. Komite Amerikan kadın tarihçilerinin ilgilendikleri konuları ve coğrafi yerlerini belirten bir kılavuz yayınlamıştır. Ayrıca, kadınlar tarihi ve kadın tarihçilerin durumu ile ilgilenen Amerikan tarihçilerinin ulusal ve bölgesel guruplarının listesi de bunun içindedir. Burada her kuruluşun başkanının adı ve adresi de belirtilmiştir. Kadınlar tarihi ve sorunları ile ilgilenen yabancılar bu konuya ait bilgiyi Washington'da Amerikan Tarih Kurumunun merkez bürosundan elde edebilirler.

Mustafa Kemal'in çağrısı üzerine, Türkiye'nin işgal altında olmayan bölgelerinden ivedilikle seçilen milletvekilleri ve İtilâf devletlerinin İstanbul'u resmen işgal etmeleri üzerine Anadolu'ya geçen bazı Osmanlı mebuslarından oluşan Büyük Millet Meclisi, 23 Nisan 1920'de Ankara'da ilk oturumunu yapıyor; üyeleri arasından en yaşlı olan Şerif Bey'i geçici başkan seçiyordu. Oturumu açan Şerif Bey, Padişahlıkla Halifeliğin, Başkentle yönetimin özgürlükten yoksun bırakıldıklarını; Türk ulusunun, İtilâf devletlerinin zorla kabul ettirmek istedikleri "yabancı köleliğine" karşı çıkarak uluslar ilkesi (self-determinasyon) ve tam bağımsızlık yolunda direnmek azminde olduğunu açıklıyordu. Bu açıklamanın ardından daimi başkan seçimine geçiliyor; bu göreve Mustafa Kemal seçiliyordu. Ertesi günkü oturumda söz alan BMM Başkanı Mustafa Kemal, yurttaki olağanüstü durumdan ötürü bir yönetim kurulmasının gerekli olduğunu ve Türk ulusunun kaderine ancak bu ulusu temsil eden BMM'nin yön verebileceğini; esasen BMM'nin yurtta en üstün kuruluş olduğunu açıklıyordu.