Bu makalede 1923-1939 yılları arasındaki Türk-İngiliz ilişkileri prestij faktörü çerçevesinde incelenmiştir. Buna göre, prestiji kendi uluslararası etkisini korumak ve arttırmak için yaşamsal gören İngiltere'nin, Türkiye, Cumhuriyet rejimi ve onun sembolü haline gelen Mustafa Kemal Atatürk'ün uluslararası saygınlığının artmasını engellemeye ve Türkiye'nin etkisini uluslararası alanda sınırlı tutmaya yönelik çabalarına rağmen Türkiye yaptığı devrimler, uluslararası ilişkilerdeki yapıcı ve barışçıl tutumu ve bağımsız tavrı ile prestijini bütün dünyada özelde de İngiliz sömürgelerinde arttırmıştır. Bunu da İngiltere'nin Türkiye'yi yalnızlaştırıcı ve dışlayıcı siyasetini değiştirmek için etkili bir şekilde kullanmayı başarmıştır.

Gâvurkale, Ankara'nın yaklaşık olarak 60 km. güneybatısında, Ankara-Haymana arasında, Haymana'ya daha yakın bir konumda, Dereköy'ün yaklaşık 2 km. kuzeybatısında yer almaktadır. Babayakup Deresi'nin kenarında yükselen yaklaşık 60 m. yükseklikteki tepe vadiye hâkim bir konumdadır. Deniz seviyesinden 1180 m. yüksekliktedir. Tepenin zirve kesiminde, kiklopik taşlardan örülerek oluşturulmuş sur kalıntıları ile tepenin güneyine bakan yönde, düzleştirilmiş ana kaya yüzeyinde, tahtta oturduğu anlaşılan tahrip olmuş bir tanrı/tanrıça figürü ve yürür pozisyonda tasvir edilmiş iki erkek figürü yer almaktadır. Figürlerin stilistiközellikleri Hitit üslubunu yansıtmaktadır. Ayrıca tepenin zirve kesiminde kiklopik taşlardan örülerek oluşturulmuş bir oda'nın kalıntıları mevcuttur. Söz konusu oda'nın işlevi günümüze kadar tartışma konusu olmuştur. Gâvurkale'de yazılı buluntu izlerine rastlanmamıştır. Gâvurkale'de yer alan kaya kabartmaları, Hititçe çivi yazılı metinler ve arkeolojik buluntular ışığında incelenerek sonuçlara ulaşılmaya çalışılacaktır. Ayrıca tepenin kuzeyine bakan oda yapısının işlevi, Hititçe çivi yazılı metinler göz önüne alınarak değerlendirilecektir.

Önemli imparatorluklara başkent olan İstanbul şehrinin sürekli aldığı göçlerle büyüyen yapısı, şehircilikle ilgili birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Bunların başında gelen ve toplumun en önemli ihtiyacı olan su problemine karşı her dönemde farklı çözüm arayışlarına gidilmiştir. Özellikle Osmanlı döneminde sürekli ve hızlı biçimde artan nüfus karşısında bir yandan eski suyolları ve yapıları onarılırken, bir yandan da yeni su kaynakları bulunarak, birçok yeni hattan şehre su sağlanmıştır. Özellikle II. Abdülhamit döneminde inşa edilen Hamidiye suyolu, buna iyi bir örnek oluşturur. Çalışma konusu olan Hamidiye Su Kulesi, bu hattın üzerinde yer alan ve gerek mimarî özellikleri gerekse işlevselliği açısından önemli bir yapı olmasına karşın şimdiye kadar üzerinde pek durulmamış, konu ile ilgili kaynaklarda sadece adı ile yetinilmiştir. Günümüzde Levent Sanayi Mahallesi içinde, sık ve bozulmuş bir yapı dokusu arasında sıkışıp kalmış, ancak yine de varlığını koruyabilmiş olan bu yapı, aslında mimarisiyle dönem üslubunun, işlevsel özellikleriyle de yine döneminin su mühendisliği açısından önemli ipuçlarını barındıran ayrıcalıklı bir örnektir. Bu çalışmada Hamidiye Su Kulesi yukarıda değinilen yönleri ile ele alınırken bir yandan tanımlanan su hattı içindeki işlevi ve işleyişi ayrıntılı bir biçimde ortaya konmuş, öte yandan mimari özellikleri üzerinde durularak, dönemin diğer yapıları ile ilişkilendirilerek üslup açısından yorumlanmıştır.

Kendilerine has yaşam şekliyle dikkat çeken Çingenelere, dünyanın birçok yerinde rastlamak mümkündür. Avrupa'daki Çingeneler, daha çok kıtanın ortasında, güneydoğusunda ve doğusunda bulunmaktadırlar. Küçük topluluklar halinde ve dağınık bir şekilde yaşamlarını sürdürmelerinden dolayı bulundukları bölgelere uyum konusunda ciddi sıkıntılar yaşamaktadırlar. Bu yüzden Çingenelerin ortak bir kimlik ve vatandaşlık konusunda tam hukuki statüye sahip olduklarını söylemek neredeyse imkânsızdır. Bu durum, onların geleneksel yaşam şekillerinden kaynaklanmaktadır. Avrupa Birliği'nin öngördüğü sosyo-ekonomik ve kültürel normlar, doğal olarak diğer topluluklar gibi Çingeneleri de ilgilendirmektedir. Modern yaşam ve yüksek refah seviyesi öngören bu normlar, Çingeneler açısından radikal bir doku değişikliğini ve sosyal transformasyonu beraberinde getirmektedir. Bu, onların mevcut toplumsal yapılarının büyük oranda deformasyonu olarak da ifade edilebilir. Transformasyon ya da deformasyon olarak ifade edebileceğimiz bu sürecin ilmî tahlili, Çingene tarihini araştırmak ve öğrenmekle yapılabilir.

Asırların kazandırdığı sürgün tecrübesi Yahudilere cemaat olarak ayakta kalmanın, eğitimden geçtiği gerçeğini öğretmişti. Bu amaçla organize her cemaatte ilk ve orta öğretim kurumlarının kurulmasına önem verilmiştir. Din adamları eğitimin önemli bir dinî vecîbe olduğunu sıkça dile getirmişler; cemaatleri, çocukların eğitilmesi konusunda teşvik etmişlerdir. Cemaatlerdeki fakir ve yetim öğrencilerin eğitim masrafları cemaat yönetimleri tarafından üstlenilmiştir. Abbasîler döneminde Yahudi eğitiminin temelini, Tevrat ve Talmud öğretimi oluşturmuştur. 6-7 yaşlarında başlanan bet ha-sefer adı verilen ilkokullarda Tora (Tevrat)öğretimi yanında günlük ibadetlerde duaları okuyabilecek kadar İbranîce ve temel ibadet bilgileri ile bir Yahudide bulunması gereken vasıflar ve buna uygun alışkanlıklar kazandırılmaya çalışılırdı. İslam toplumuyla bütünleşmeye paralel olarak öğrencilere basit hesap bilgileri ve Arapça yazımı da öğretilmeye başlamıştır. Yahudilerde orta öğretim İslam kaynaklarında beytülmidras olarak bahsedilen bet ha-midraşlarda yapılırdı. Sinagogların yanında inşa edilen beytülmidrasların yönetiminden betdinler sorumluydu. İlkokula göre daha disiplinli olan beytülmidraslarda öğretim Mişna ve Talmud merkezli idi. Yahudiler, Abbasîler döneminde eğitim-öğretim kurumları açısından en organizeli cemaatlerden biri idi. Kurumsal tecrübeleri miladın ilk asırlarına dayanan Yahudiler, Mesih gelmeden önce mesihî toplumun oluşturulmasında eğitimli toplumun önemini çok iyi anlamış; boş yere isyanlar yerine cemaatlerini dinî yönden eğitmeye yoğunlaşmışlardır. Bu durum onları, yaşadıkları toplumda farklı kılarken, tarih boyunca onlara cemaat olarak varlıklarını devam ettirme imkânı da vermiştir. Din eğitimine her hal ve şartta öncelik veren Yahudiler, bu tutumlarını günümüzde de hâlâ devam ettirmekte, gerek İsrail gerekse dünyanın değişik devletlerinde kurdukları cemaat okullarında çocuklarını eğitmektedirler.

This article traces the role of female patrons of architecture in thirteenth- and early fourteenth-century Anatolia. At the center stands Māhbarī Khātūn, the mother of the Seljuk Sultan Ghiyāth al-Dīn Kaykhusraw II (R 1237-46). During the rule of her son, Māhbarī Khātūn was active as a patron of architecture, building most notably the Huand Hatun complex in Kayseri in 1238, and several caravanserais. The foundation inscriptions of these monuments, and the funerary inscription on Māhbarī Khātūn's cenotaph in the Huand Hatun mausoleum present the founder both as the mother of the sultan, and as a pious Muslim woman. The insistence on Māhbarī Khātūn's position as the sultan's mother points to her activity in a later stage of life, after the dead of her husband, 'Alā' al-Dīn Kayqubād (R 1220-37), when her status was akin to that of the valide sultan in later Ottoman practice. This article compares Māhbarī Khātūn to other known female patrons, active in Anatolia during Seljuk and Ilkhanid rule, who are mostly recorded in their foundation inscriptions. Thus, the importance of these inscriptions as sources to trace patrons who are marginal in the chronicles and hagiographies of the time, as is the case for female members of the Seljuk court, clearly emerges.

Bu çalışma Hellenistik dönem öncesi Bithynia Bölgesi'nde yaşayan Bithynialılar ile Hellen kolonileri arasındaki ilişkileri inceler. Geçen yirmi yıllık süreçte Karadeniz'da kurulan Hellen kolonileri ve bunların yerel unsurlarla olan ilişkileri özellikle arkeolojik kazılardan elde edilen verilerin de yardımıyla üzerinde çalışılan önemli konulardan biri olmuştur. Ancak Propontis'in doğusuna, yani kabaca Bithynia bölgesine bakıldığında buradaki erken dönem yerleşmeleri ve koloniler konusunda arkeolojik açıdan genel bir sessizlik hâkimdir. Bu nedenle bu çalışmada antik yazılı kaynaklar öncelikle değerlendirilmekte ve arkeolojik verilere bölgede tespit edilebildiği kadarıyla değinilmektedir. Böylece çalışmanın amaçlarından biri de arkeolojik verilerin yetersizliği nedeniyle Bithynia'daki erken dönem yerleşim yerleri ve Hellen kolonizasyonu ile bölgede birlikte yaşamaya başlayan Bithynialılar ve koloniler arasındaki ilişkiler konusundaki bilgilerimizin eksikliğine dikkat çekmektir. Çalışma iki ana kısma ayrılır. İlk bölüm Hellen kolonizasyonu öncesinde Bithynialılar'ın etnik kökenleri ve egemenlik alanları konusuna değinir. İkinci kısım ise Bithynia'da kurulan Hellen kolonileri ve kolonilerin Bithynialılar ile olan ilişkilerinin nasıl şekillendiğini inceler.

Hasbahçeler, Osmanlı Devleti'nde padişahların eğlenme ve dinlenmeleri için kurulmuş bahçelerdir. Başta Yenisaray'daki bahçe olmak üzere, Boğaziçi, Haliç, Edirne, Bursa, İzmit, Amasya ve Manisa'da birçok hasbahçe bulunmaktaydı. Bu bahçelerden biri olan Sultaniye hasbahçesi II. Bayezid tarafından kurulmuştur. Boğaziçi'nde Paşabahçe ile Beykoz arasında yer alan bu bahçe asıl gelişimini I. Süleyman ve III. Murada borçludur. Boğaziçi'nin en büyük bahçelerinden biri olan bu bahçe sadeliğiyle dikkat çekmekteydi. Burada avlanma, cirit, tomak, güreş, atıcılık, musiki fasılları, ziyafet gibi faaliyetler tertip edilirdi. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren önemini kaybeden bu bahçe üzerinde zamanla cam fabrikası, okul, stadyum gibi yapılar kurulmuştur. Bahçenin geriye kalan kısmıysa park hâline getirilmiştir.

Biz bu çalışmamızda ilk olarak giriş mahiyetinde eserin yapısı ile Mu'izzü'l-ensab'ın nüshaları ve üzerinde yapılan çalışmalara temas ettik, daha sonra ise kaynağımızın Timurlu teşkilatı hakkında verdiği bilgileri değerlendirmeye çalıştık. Şecere'nin Timurlu hanedanına ait kısmını inceledik. Timurlu hükümdarlarının ve bölge valisi konumunda olan mirzaların maiyetlerinde görevli memuriyetleri gösteren çizelgeler hazırladık. Bu çizelgelerin teşkilat şeması oluşturmak için model olabileceğini ancak bunun bazı zorlukları barındırdığını anlattık. Ayrıca derkenarlardaki bilgilerin teşkilat tarihi çalışmalarında önemli ipuçları taşıyabildiğine işaret ettik.

Atatürk ekonominin bankacılık ve ziraat alanlarında örnek oluşturmak amacıyla girişimde bulunmuştur. Bu kapsamda, Hindistan'dan gönderilen yardım paralarından kendisine teslim edilenlerle Türkiye İş Bankasının kurulmasını sağlamış, ayrıca farklı iklime sahip bölgelerde örnek çiftlikler oluşturmuştur. Atatürk, Hindistan'dan gönderilen yardım paralarıyla oluşturulan mal varlığını, kanuni mirasçılarına bırakmadan bağışlayabilmesi için özel bir kanunun hazırlanmasını sağlamıştır. Çiftlikler gelişme gösterdikten sonra Atatürk, devletin yapacağı ziraat alanındaki girişimlere yardımcı olmak amacıyla çiftliklerini Hazineye bağışlamıştır. Bağışlama gerek Mecliste gerekse basında övgü dolu yansımalar bulmuştur. İsmet İnönü de o dönemde bağışı övgü ile karşılamasına rağmen, daha sonra çiftliklerin devir şekliyle ilgili olarak Atatürk ile sorunlar yaşadığını anlatmıştır. Çiftlik nedeniyle, Atatürk ile İsmet İnönü arasında bakanlar kurulunda oldukça sert bir tartışma yaşanmıştır. Bu tartışmadan bir kaç gün sonra Atatürk'ün isteğiyle İsmet İnönü, önce izinli olarak başbakanlıktan ayrılmış, yaklaşık bir ay sonra da istifa etmiştir. Atatürk sahip olduğu nakit ve hisse senetleriyle, Çankaya'daki menkul ve gayrimenkullerini vasiyetiyle Cumhuriyet Halk Partisine bırakmıştır. Kendisine hediye edilen çeşitli şehirlerdeki evlerini ise hayattayken belediye ve resmi kuruluşlara bağışlamayı istemiş, bunun için de Ankara'ya dönmeyi beklemiştir. Ancak Atatürk'ün sağlık durumu Ankara'ya dönmesine imkân vermemiş, vefatı sonrasında da Atatürk'e çeşitli zamanlarda hediye edilen evler, yasal mirasçısı olan kız kardeşine intikal etmiştir. Ancak bu evler daha sonra resmi kurumlar tarafından satın alınarak Atatürk için müze haline dönüştürülmüştür.