Kutadgu Bilig gibi tarihsel ve felsefi derinliği olan bir metni okumaya çalışmak, çok çetin bir iştir. En geniş tarihsel metinlerden olan bu eser, Türkçenin kelimelerine, deyimlerine ve söz kalıplarına tanıklık eder. Bu nedenle R. Rahmeti Arat’ın eser üzerindeki çalışması ve hazırlanmış olan indeks, değerlidir. Ancak böylesi tarihsel ve derinlikli bir eserin neresinde hangi kültürel öge veya değerle ilgili hangi söz varlığının karşınızda olduğunu her zaman teşhis etmek oldukça güçtür. Metindeki kelimelerin ve bağlamın izini sürerken karşınıza sorunlar yumağının tahmin edilemez derecede şaşırtıcı örnekleri çıkabilmektedir. Eserdeki okuma ve anlaşılma sorunlarının bazıları yazılışları aynı olan kelimelerin yanlış okunması, deyimlerin teşhis edilememiş olması, dil yapılarının fark edilmemiş olması nedeniyle ortaya çıkmış olabilir. Bir kısım sorunlar ise bağlam ve anlamın iyi izlenememiş olması veya eserin manzum oluşundan kaynaklanmış olabilir. Çünkü manzum eserlerde düz yazıdan farklı olarak ve çoğu zaman vezin gereği olarak yer değiştirmiş veya eksiltilmiş/kısaltılmış dil ögeleri söz konusu olabilmektedir. Ayrıca metinde karşılaşılan yapı, bazen başka bir metinde geçmemiş veya başka metinlerden farklı anlamda kullanılmış olabilir. Başka metinlerde geçmeyen bir dil yapısını doğru okuyup anlamak için eldeki en sağlam anahtar elbette bağlamdır. Türkçenin tarihsel metinleri, sayıca az ve oldukça sınırlı genişliktedir. Bir eserin yazıldığı dönemde kullanılan dilin bütün sözcüklerine, dil yapılarına ve bunların bütün anlamlarına tanıklık etmesi elbette beklenemez. Böylesi geniş ve tarihsel bir metinde farklı okuma sorunlarının bulunması ise mümkündür. İşte bu makalede Arat’ın hazırlamış olduğu Kutadgu Bilig metni ve fişleri ile dil içi aktarmasından hareketle hazırlanmış olan indeks üzerine düzeltme teklifleri yapılmaktadır.

Genel Türk Tarihi içerisinde cumhuriyet dönemi günümüzü de ilgilendirmesi bakımından özel bir ilgi ve öneme sahiptir. Cumhuriyet dönemi Türk Tarihi üzerine yapılan araştırmalar da, genel olarak, başta arşiv belgeleri olmak üzere döneme ait gazete ve mecmualar, TBMM Zabıt cerideleri, resmi istatistikler ve diğer yayınlar ile hatıra türü eserler kullanılan başlıca ana kaynakları teşkil etmektedirler. Bu yönü dikkate alındığında, Cumhuriyet Dönemi Türk Tarihi kaynak çeşitliliğinin çok fazla olduğu bir süreci kapsamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Tarihinin en önemli kaynaklarından birisi de süreli yayınlar içerisinde değerlendirebileceğimiz "Ayın Tarihi Mecmuası"dır. İlk kez Eylül 1923'te yayınlanan mecmua, cumhuriyet döneminin en uzun ömürlü ve içeriği bakımından en zengin süreli yayını olmuştur. Ayın Tarihi Mecmuası, başta kronolojik çalışmalar olmak üzere, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin siyasi, sosyal ve ekonomik tarihine ait son derece önemli bilgileri içermektedir. Ayrıca cumhuriyet dönemine ait dış politika ile ilgili çalışmalar için de vazgeçilmez bir kaynak olma özelliğine sahiptir. Bu çalışmada, Ayın Tarihi Mecmuası'nın 1923-1931 yılları arasında yayınlanmış olan 1-86. sayılarının indeksi ile bu indeks çerçevesinde mecmuanın muhteviyat analizi yapılmaya çalışılmıştır.

Türk kültürünün âbide eserleri tekrar kazanılmış bulunuyor. Bilindiği gibi bu eserler battal boylarda ve o zamanın baskı teknolojisine göre lekeli ve silintili olarak basılmıştır (Matbaa-i Amire 1269). Bu gün yeni baskılar, normal boyda kusursuz bir fotokopi baskısı ve titiz indeksleri ile ilim âlemine kazandırılmıştır. Eserler ayrıca kâğıdı ve cildi ile de göz doldurmaktadır. Burada eserlerin indekslerine yer vermek gerekir. Bu kıymetli eserlerin basıldığı yıllarda indeks geleneğinin olmaması bir eksiklik olarak görülmüyordu. Çünki henüz indeksin önemi bilinmiyordu. Ancak bu devirde, indekse büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Artık ilmî eserler indekssiz ise eksik olarak telakki olunmaktadır. Elimizdeki eserlerdeki indekslerde yer adları, tarihî ıstılahlar, kitap ve müessese isimleri ile medreselere yer verilmiştir.